مرجع تخصصی آب و فاضلاب

جنبه های میکروبی حائز اهمیت آب آشامیدنی

سالیانه 2.1میلیون مرگ در اثر اسهال در جهان به وقوع می پیوندد که 65درصد از این مرگ ها مربوط به آب ناسالم وغیر بهداشتی است.
 
بیماریهای منتقله توسط آب آشامیدنی
پاتوژن ها یا انگل های آب آشامیدنی
الف-پاتوژن ها ی باکتریایی:
مدفوع انسان در هر گرم 1012باکتری دارد که 9درصد وزن مدفوع را تشکیل می دهد.از مهم ترین باکتریهای پاتوژن که در صورت ورود به منابع آب ایجاد بیماری می کند که می توان به موارد زیر اشاره کرد:
سالمونلا:
غالب ترین باکتریهای پاتوژن در فاضلاب هستند وبیماریهای تیفوئید «حصبه»،پاراتیفوئید«شبه حصبه»وگاستروانتریت در انسان ایجاد می کند. از مهم ترین گونه های آن می توان به سالمونلا تیفی ،سالمونلا انتر یتیدیس وسالمونلا تیفی موریم اشاره کرد .
شیگلا:
عامل دیسانتری باکتریایی «اسهال باسیلی»است .این بیماری از تماس مستقیم آب وغذا منتقل می شود .دز کم آن باعث ایجاد بیماری می شود.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

اجزاء دستگاه سختی گیر:
•    مخزن اصلی :دستگاه فوق الذکر دارای مخزنی است که از جنس آهن ضد زنگ و یا آهن رنگ شده ساخته می‌شود.
•    سیستم لوله‌کشی: این دستگاه دارای یک شیر چند کاره بوده که وظیفه آن هدایت آب در سه حالت زیر می‌باشد:
o    حالت یک(شستوی معکوس):در این وضعیت آب از پایین وارد و از بالای دستگاه خارج می‌شود که سبب شسته شدن رزین می‌گردد.
o    حالت دوم(احیاء بستر):در این حالت آب نمک از بالا وارد دستگاه شده و باعث احیاء رزین میگردد.
o    حالت سوم(سرویس):در این حالت آب از بالا وارد دستگاه شده و از قسمت پایین تانکر وارد شیر چندکاره میشود و از طریق راه خروجی خارج میگردد.
•    بستر دستگاه: مواد تشکیل بستر یک ماده شیمیایی به نام رزین می‌باتشد که بصورت تعویض یونی عمل می‌نماید یعنی کاتیونهایی مثل کلسیم، منیزیم و غیره آب را گرفته سدیم را جایگزین آنها می‌کند. پس از اتمام یون سدیم در بستر(به عبارت دیگر وقتی که بستر اشباع گردید.)باید آن را با آب نمک احیاء نموده و به حالت عادی برگرداند.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

اوتریفیکاسیون در منابع آب:
جلبکها معمولا به صورت طبیعی در منابع آب وجود دارند.در صورتی که مواد مغذی مورد نیاز آنها مثل فسفر وازت به مقدار زیاد .ارد آب شود باعث رشد بیش از اندازه جلبکها می شود تا حدی که کل سطح آب را پوشانده واز عبور نور به لایه های پائینی جلوگیری می کند .این پدیده با عناوینی چون اوتریفیکاسیون،شکوفایی جلبکی یا Algabloom شناخته می شود.

مشکلات ناشی از اوتریفیکاسیون:
جلبکها سطح اب را می پوشانند.
طعم و بوی ناشی از جلبکها.
محدود شدن دسترسی به اب.
رفتن جلبکهای مرده به کف منبع اب .
کاهش اکسیژن اب توسط باکتریها
از بین رفتن ماهیها
سمومی که جلبکها وارد منبع اب میکنند.این سموم معمولا" بر روی سیستم عصبی اثر می گذارند.اثر انها نوروتوکسین میباشد.سیانوباکتریها می تواننداین سموم را وارد اب نمایند

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

سرعت لازم در فاضلاب ها Required velocities in sewers
محاسبه سرعت جریان در فاضلاب یکی از نکات مهم طراحی است . تجربه نشان داده است که برای جلوگیری از ته نشینی جامدات ، سرعت بیش از 0.6 متر در ثانیه در فاضلاب های بهداشتی لازم است . بنابراین ، حداقل شیب های مجاز آنهایی هستند که این سرعت را زمانی که فاضلاب با حداکثر ظرفیت درجریان است تامین کنند ، و چنانچه این شیب ها با توپوگرافی یکسان هستند ، شیب های تندتری باید در نظر گرفت . معمولا شیب هایی در نظر گرفته می شود که وقتی فاضلاب با ظرفیت کامل درجریان است ، سرعت تقریبی آن 0.6 متر در ثانیه و مقدار n برابر با 0.013 خواهد بود . نظر به این که سنگ ریزه و زباله به وسیله رواناب وارد فاضلاب می گردد ، معمولا سرعت جریان در فاضلاب سطحی از سرعت فاضلاب بهداشتی بیشتر است .
سرعت مناسب در این موارد 0.9 متر در ثانیه است و حداقل سرعت مجاز 0.75 متر در ثانیه می باشد . در طراحی از سرعت های بسیار زیاد به دلیل خصلت سائیدگی جامدات باید اجتناب ورزید ، از این رو حد نهایی سرعت مناسب جریان 0.4 متر در ثانیه منظور می شود . در مناطق خیلی مسطح که بدست آوردن حداقل شیب برای فاضلاب ها دشوار است . معمولا از لوله های بزرگتر استفاده می شود ، چرا که این لوله ها سرعت 0.6 متر در ثانیه را در شیب های کم تامین می کنند .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

سیستم های بهسازی محیط :
جهت جمع آوری و دفع مواد زائد از مناطق شهری دو روش زیر متداول است .
الف ) سیستم ساده و قدیمی ( سنتی )
ب ) سیستم انتقال به کمک آب
در روش اول که استفاده از چاه جهت دفع فاضلاب می باشد و کم کم منسوخ خواهد گشت اشکالات عمده ای دارد از جمله آلوده نمودن آب های زیر زمینی در اثر نشر فاضلاب و هم چنین مسدود شدن چشمه های خاک وگرفتگی چاه و نیاز به تخلیه فاضلاب مستراح ها و غیره .
در روش دوم انتقال و دفع فاضلاب با کمک آب صورت می گیرد . ظرفیت و حجم آبی که با مواد جامد مخلوط می گردد به حدی زیاد است که مجموعه مخلوط کم و بیش مانند آب عمل می کند . فاضلاب حاصل از توالت ها – دستشویی ها – ظرفشویی ها – حمام و غیره ، فاضلابی مخلوط را تشکیل می دهند که توسط کانال های بسته و زیرزمینی به نام فاضلابرو منتقل می گردند .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

ملحقات فاضلاب Sewer appurtenances
شبکه های فاضلاب برای عملکرد صحیح نیاز به ملحقات گوناگونی دارند که شامل منهول Manholes ورودی Inlets ، چاهک جمع آوری فاضلاب Cath basins ، ایستگاه های تلمبه زنی Pumping stations ، سیفون وارونه Inverted siphon و تنظیم کننده Regulator می باشند .
A -منهول Manholes ( MH )
منهول ها بعنوان وسایل دسترسی برای بازرسی و نظافت شبکه های فاضلاب بکار می روند . منهول ها در فواصل 90 تا 150 متری و در نقاطی که تغییراتی در جهت یا اندازه لوله یا تغییرات قابل ملاحظه ای در رقوم وجود دارد ، کار گذاشته می شوند . برای لوله های فاضلاب با قطر 1520 میلیمتر یا بیشتر که برای بازدید براحتی می توان وارد شد ، تعداد معدودی منهول مورد نیاز خواهد بود . طرح منهول ها معمولا استاندارد شده است و بیشتر شهرهای بزرگ از این طرح های تصویب شده استفاده می نمایند .

شرح خطوط کلی برای لوله های فاضلاب که شبکه جمع آوری را تشکیل می دهند .
قاب منهول چدنی است که با دهانه ورودی 500 تا 600 میلیمتر منهول را می پوشاند . این قاب ها روی دیواره های آجر کاری یا اکثرا بتنی قرار می گیرند که پیشکردگی گردیده و قطر دهانه ورودی آن ها 1 متر و اغلب 25/1 متر می باشد . منهول بطرف پائین ادامه می یابد تا این که به لوله فاضلاب برسد . اگر عمق منهول کمتر از 4 متر باشد ضخامت دیوارهای آن 200 میلیمتر ساخته می شود ، برای هر 2 متر عمق اضافی 100 میلیمتر به ضخامت دیواره اضافه می شود . کف منهول معمولا بتنی است و اندکی به سمت حرکت جریان که همان ادامه لوله های فاضلاب است ، شیب بندی می شود . در فاضلاب های بهداشتی کف منهول برای ادامه جریان از لوله ورودی به خروجی منهول ، به شکل جوی یا مقطع نیمه دایره ای آستر شده ساخته می شود و برای این که مواد فاضلاب در کف منهول پخش نشود ، عمق آن مساوی با قطر لوله فاضلاب در نظر گرفته می شود . هر جا که لوله های جانبی یا فرعی به یک لوله فاضلاب عمیق تر وصل گردند ، لوله بالایی در شیب مناسبی باقی می ماند و یک شیب شکن قائم در منهول ساخته می شود و بدین ترتیب در خاک برداری صرفه جویی شده و به عنوان « دهانه ریزش » نامیده می شود . در منهول های عمیق برای دسترسی به فاضلاب از پله نردبانی فولادی استفاده می شود . پله نردبان فولادی در زمان بتن ریزی و یا بعدا به وسیله پیچ به دیوار بتنی منهول نصب می گردد .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

انواع مجراهای فاضلاب Types of sewers

انواع اصلی مجراهای فاضلاب که سیستم جمع آوری پساب Waste Water – collection system را تشکیل می دهند و از کوچکترین مجرا شروع شده و به بزرگترین آن خاتمه می یابند ، به شرح زیر می باشد :

1-لوله های فاضلاب ساختمان Building sewers : برای وصل نمودن لوله کشی ساختمان ها به فاضلاب جانبی Lateral یا انشعاب Branch بکار می روند .

2-لوله های جانبی یا انشعاب Lateral or branch sewers : انتهای فوقانی سیستم جمع آوری پساب را تشکیل می دهند و معمولا درخیابان ها برای انتقال پساب از لوله های ساختمانی به لوله اصلی ( شاه لوله ) Main کار گذارده می شوند .
3-لوله های اصلی Main sewers : برای انتقال پساب از یک یا چند لوله به لوله های بدنه Trunk فاضلاب به کار برده می شود .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

مقدمه
خاک یکی ازمهمترین منابع طبیعی هر کشور است. امروزه فرسایش خاک بعنوان خطری برای رفاه انسان و حتی برای حیات او به شمار می آید.در مناطقی که فرسایش کنترل نمیشود
خاکها به تدریج فرسایش یافته .حاصلخیزی خود را از دست می دهد.
فرسایش نه تنها سبب فقیر شدن خاک و متروک شدن مزارع می گردد و از این راه خسارت زیاد و جبران ناپذیری به جا می گذارد؛بلکه با رسوب مواد در آبراهه ها ؛مخازن؛سدها؛بنادر و کاهش ظرفیت آبگیری آنها نیز زیانهای فرامانی را سبب می گردد.بنابراین نباید مساله حفاظت خاک وحراست آن را کوچک و کم اهمیت شمرد.
بر حسب قرائن موجود انجام عملیات حفاظت آب و خاک از قرنهای پیش در جوامع بشری ؛هر چند به صورت ابتدایی متداول بوده است ولی گسترش آن در قرن حاضر به ویژه در 40-50 سال اخیر رشد بسیاری یافته و در جهان دانش و فن امری معمول است.
پایین بودن میزان تولیدات کشاورزی در ایران در مقایسه با استانداردهای جهانی به میزان زیادی بعلت کاهش مداوم حاصلخیزی خاک است.با اجرای صحیح برنامه های حفاظت خاک می توان متوسط تولید در واحد سطح را افزایش داد.بنابراین یکی از اساسی ترین و اصولی ترین روشهای دستیابی به خودکفایی ؛اجرای برنامه های حفاظت آب و خاک است.به کار گرفتن روشهای حفاظت خاک باید به صورت مشترک و هماهنگ با همکاری و همیاری مردم به اجرا در آید تا از آب و خاک به نحو مطلوب و بر اساس موازین علمی بهره برداری شود. اجرای طرحهای حفاظت آب و خاک باید متکی به نتایج تحقیقات و بررسیهای علمی باشد.در سالهای اخیر روشهای جدیدی برای کنترل فرسایش در پیش گرفته شده است که با تغییراتی برحسب شرایط منطقه ای در طرحها وبرنامه های اجرایی میتواند به مورد اجرا گذاشته شود

مرجع تخصصی آب و فاضلاب