وبا بیماری کشورهای توسعه نیافته
راهبرد بهداشت محیط در کنترل بیماریها
بسیاری از بیماریهای واگیردار و نیز برخی از بیماریهای غیر واگیر میتوانند از طریق محیط به انسان منتقل شوند. در فرایند ابتلای انسان به بیماریهایی كه محیط در آنها نقش دارد، میتوان سه ركن اساسی “منبع” ، “نحوه انتقال” و “حساسیت فرد” را مورد تجزیه و تحلیل قرار داد. این سه ركن به صورت یك ساختار زنجیره ای در اشاعه بیماریها و عوارض زیست محیطی دخیل هستند. گرچه كنترل و حذف یك بیماری با منشاء، محیطی با حذف هر یك از این اركان ممكن است، ولی راهبرد اساسی بهداشت محیط ایجاد موانع متعدد در هر یك از این اركان است. این ایده به فلسفه ایجاد “موانع چندگانه” در سازگان یك بیماری موسوم است. این موانع چندگانه سرانجام شیوه مطمئن و موثری در مهار و پیشگیری بیماریهای منتقله از محیط در اختیار خواهد گذاشت. در كنترل یك بیماری منتقله از محیط میتوان به طور نظری راهكارهای مختلفی جهت مهار و حذف بیماری طراحی كرد. دیدگاه راهبردی بهداشت محیط در كنترل بیماریها، ایجاد و گسترش موانع متعدد در مسیر یك بیماری است در برقراری این موانع چندگانه همواره ملاحظات اقتصادی و هزینه - اثربخشی مهمترین عوامل خواهند بود. ذیلا به شرح و بسط معیارهای سه ركن مذكور كه نهایتا هدف كنترل و پیشگیری از بیماریهای منتقله توسط محیط را دنبال میكنند، خواهیم پرداخت.
کنترل خوردگی و رسوب در سیستمهای آبی
کنترل خوردگی و رسوب در سیستمهای آبی
کنترل (مونیتورینگ) خوردگی جزء ضروری ترین بخش از برنامه های بهسازی آب می باشد. تعیین نمودن ماده بازدارنده مؤثر و بدست آوردن میزان مطلوب و بهینه ای از مواد شیمیایی با بیشترین راندمان در این روش مورد استفاده قرار می گیرد.
منظور از مونیتورینگ خوردگی، تعیین و پیش بینی نمودن وضعیت خوردگی سیستم می باشد. بطور اساسی در مونیتورینگ 2 هدف مدنظر می باشد: 1) بدست آوردن اطلاعاتی از وضعیت و چگونگی تجهیزات (از لحاظ خوردگی) 2) تشریح اطلاعات بدست آمده براساس متغیرهای موجود (از قبیل pH، دما، کیفیت آب، مواد شیمیایی و غیره ...) که نتایج زیر را دربر دارد:
1-افزایش طول عمر تجهیزات کارخانه.
2-اصلاح و بهبود کیفیت محصولات کارخانه.
3-کاهش تعمیرات غیر ضروری کارخانه (تعویض تجهیزات).
4-کاهش در هزینه های عملیاتی و اپراتوری.
تحلیلی بر تجربه موفق رویکرد سیستمی ذخیره و انتقال در مدیریت منابع آب منطقه طبس
از ۶۵۰ سال پیش مردم منطقه طبس با هدف تنازع بقا در اقدامی جسورانه، سیستمی جامع را برای مدیریت منابع آب خود طراحی و اجراء نمودند که اکنون میتواند بهعنوان یک نمونه عالی از تلاش خلاقانه بشر، الهامدهنده مهندسین آب در سراسر جهان باشد که یکی از مهمترین چالشهای بشر در قرن بیست و یکم را در پیش رو دارند.
آثار اصلی سیستم یکپارچه مزبور در کوهستانهای صعبالعبور شمالغربی شهر طبس شامل بلندترین سدوزنی - قوسی و مرحلهای دنیا به مدت ۵۵۰ سال (تا ابتدای قرن بیستم) در منطقه کریت با هدف ذخیره جریان فصلی رودخانه کریت، کانال ترکیبی هدایت جریان تنظیمی از سد از طریق قنات و روباز تا ده کریت به طول ۲۶ کیلومتر میباشد.۵۰ سال بعد در منطقه شمالشرقی شهر طبس سد مهم دیگری احداث گردید. سد عباسی بر روی طاق احداث شده و تا سالیان متمادی گمان همه بر آن بوده که بهدلیل ترس از شکست سد و همزمانی ساخت آن با جنگ، پائین آن خالی گذاشته شده است در حالیکه این موضوع بهنحو بسیار هوشمندانهای بهکار گرفته شده است.
در واقع کارکرد اصلی این سد کاهش پیک سیلابهای رودخانه نهرین برای حفاظت از شهر طبس میباشد، نکته مهم دیگری که بایستی در مورد سد عباسی به آن اشاره نمود، این است که این سد بهدلیل عدم انباشت رسوبات به معنای واقعی کلمه یک توسعه پایدار محسوب میشود و میتوان انتظار داشت این سد صدها و هزاران سال سیلابهای رودخانه نهرین را کاهش دهد.
مصرف بهینه ،کمک به محیط زیست
۷۵ درصد سطح زمین را آب فراگرفته اما ۹۸ درصد این آبها شور است. فقط ۲ درصد از آبهای سطح زمین شیرین است و بیشتر آبهای شیرین یخزده است و ما فقط از کمتر از ۱درصد این آبها میتوانیم استفاده کنیم. آب بعضی از شهرهای ایران آن قدر خوب و گواراست که در بازارهای جهانی بیش از نفت خام قیمت دارد. از این منبع گرانبها درست استفاده کنیم.
برای شستشوی ظروف، مقدار کمی مایع ظرفشویی و استفاده از یک لگن آب یا پرکردن کاسه ظرفشویی از آب و سپس آب کشیدن با مقدار کمی آب، کافی است. با این کار هم از هدر رفتن آب جلوگیری میکنید و هم فاضلاب کمتری تولید میشود. ضمن آنکه مصرف درست مایع ظرفشویی یا هر یک از مواد پاککننده دیگر، موجب آلودگی کمتر فاضلاب میشود.
اغلب کودکان و بعضی از بزرگسالان از ایستادن زیر دوش آب گرم در تمام زمان استحمام لذت میبرند. با توجه به اینکه در هر دقیقه ۱۰ تا ۲۰ لیتر آب از دوش خارج میشود، حتی اگر مدت استحمام ۱۰ دقیقه باشد، حدود ۱۰۰ تا ۲۰۰ لیتر آب وارد چاه یا شبکه فاضلاب میشود.
”کارست“ گنجینهای مطمئن برای تأمین منابع آب
در طول خدمت خود در وزارت نفت، دانشگاه شیراز و وزارت نیرو فعالیت میکرده و از وزارت نیرو پس از ۳۲ سال خدمت بازنشسته شده است. در حین خدمت، دکترای خود را در رشته هیدرولوژی کارست و منابع آبی از دانشگاه فنی اتریش دریافت کرده است.
چهره آفتابسوخته و مصمم وی نشان از یکعمر فعالیت در کوهها و دشتها را دارد و به جرأت وی را میتوان از کسانی خواند که زندگی خویش را در مطالعه و تحقیق آب، صرف کرده است.
● اهمیت منابع کارست در چیست؟
▪ اصولاً میدانید که ایران بعد از کشورهای آمریکا، چین و ترکیه، بالاتری درصد کارست را دارد و بیش از ۱۱ درصد سطح کشورمان را سازههای کارستی میپوشاند. چون این منابع کارستی اصولاً در ارتفاعات وجود دارند، دسترسی انسانها به آنها کمتر است و بههمین دلیل تقریباً دور از آلودگیهای انسانی هستند. اهمیتی که این منابع دارند در احداث سازههائی است که بر روی آنها انجام میشود بهخصوص در کشور ما که سدهای زیادی در حال ساخت است و اکثر این سدها در تنگهها و درههای کارستی احداث میشوند، بنابراین دانش مهندسی کارست اهمیت بسیاری دارد. از اهمیتهای دیگر کارست نیز میتوان به قابلیت آنها برای جذب توریست اشاره کرد.
روش های صرفه جویی در مصرف آب
▪ از آب حفاظت کنید، چون زندگی ما به آن وابسته است. هیچگاه به دلیل اینکه فرد دیگری مسوول پرداخت آب بها است، آب را هدر ندهید.
▪ موقع مسواک زدن شیر آب تصفیه شده را باز نگذارید.
▪ هنگام استحمام در فاصله بین شستن بدن و سرشویی، لزومی ندارد که شیرآب به طور پیوسته باز باشد.
▪ برای آب دادن به درختان، درختچه ها، بوته ها و گلها، از روش آبیاری قطره ای استفاده کنید.
▪ برای دوش گرفتن در حمام، زمان بگیرید و آن را به کمتر از ۵ دقیقه برسانید، با این روش ماهیانه حدود ۴۰۰۰ لیتر آب صرفه جویی خواهد شد.
▪ بهتر است برای شستن سبزی ها ابتدا آنها را در ظرفی بخیسانید و سپس آب بکشید.
▪ از جریان آب به منظور آب شدن یخ گوشت یا دیگر مواد غذایی منجمد استفاده نکنید.
▪ فرزندان خود را در مورد نیاز به حفاظت از آب آگاه کنید. از خرید اسباب بازی ها و سرگرمی هایی که به یک جریان ثابت آب نیازدارند، خودداری نمایید.
شیمی و محیط زیست
الف) آلودگی آب : فاضلاب و به عبارتی پساب بسیاری از کارخانه ها دارای مواد شیمیایی هستند ، باعث آلودگی آب می شود . به طور کلی ، اثر آلوده کننده های آب بر آبهای سطحی بیشتر مشهود است ، زیرا از طرفی تخلیه ی فاضلابهای صنعتی باعث تغییر ترکیب آب می شود و از سوی دیگر ، بارندگیهای شدید در هوای آلوده و همچنین شست و شوی زمینهای زراعتی آغشته به کودها و آفت کشها باعث ورود بسیاری مواد شیمیایی در آبهای سطحی و حتی آبهای زیر زمینی می شود.
پسابهای گرم صنعتی گرچه فاقد مواد شیمیایی هستند ، اما به علت به هم زدن شرایط زندگی آبزیان ، نوعی آلودگی معروف به آلودگی گرمایی در آب بوجود می آورند.
ب)آلودگی خاک : یک عامل مهم آلودگی خاکتجمع سالانه میلیونها زباله ، قوطی های کنسرو ، آهن اسقاطی ، کاغذ ، شیشه ، پلاستیک و ..... در محیط زیست است. چون اغلب این مواد توسط باکتریها تجزیه ناپذیرند یاسرعت تجزیه ی آنها بسیار کم است ، آثار آنها همچنان در خاک باقی می ماند و آلودگی خاک را سبب می شود . در حال حاضر ، روشهایی برای تهییه بیوگاز (گازی است که براثر انجام فرآیند های زیست شیمیایی باکتریها بر روی زباله ها بوجود می آید و درصد زیادی آن را گاز متان تشکیل می دهد.)از زباله ، بازیافت آهن از آهن اسقاطی ، بازیافت کاغذ از زباله های کاغذی و ....در حال تحقیق و اجراست که تاحدی از شدت این الودگیمی کاهد.عامل مهم دیگر در آلودگی خاک ، اضافی کودهای شیمیایی ، مواد حشره کش ، قارچ کش و علف کش است که برروی گیاهان یا زمین می پاشند. اغلب، اغلب این مواد ترکیب های سمی و کلر دارند که خود به خودتجزیه نمی شوند.