مرجع تخصصی آب و فاضلاب

حفاظت از آب‌هاي زيرزميني، براي ‌آيندگان
ميزان منابع آب تجديد‌شونده كشور با توجه به موقعيت اقليمي، وقوع پديده تغيير اقليم و گرمايش جهاني و احتمال تشديد خشكسالي‌ها، محدود و احتمالا رو به كاهش است و از سوي ديگر تقاضاي آب براي مصارف مختلف با توجه به افزايش جمعيت و توسعه در ابعاد مختلف، همواره روبه افزايش است؛ بنابراين براي مواجهه با اين چالش و به منظور ايجاد تعادل منطقي بين عرضه و تقاضاي آب و استفاده پايدار از منابع آب لازم است راهكارهاي مديريتي و حفاظتي موثرتري در زمينه بهره‌برداري از منابع آب اعمال شود.

در اين ميان، منابع آب زيرزميني با توجه به ريسك‌پذيري كم آن نسبت به منابع آب سطحي در شرايط خشكسالي و نيز سهولت استحصال آن، از مزيت نسبي بالاتري در تامين نيازهاي فعلي و آتي كشور برخوردار است. با استناد به آخرين آمار مربوط به سال آبي 87 ـ 86، ميزان برداشت از منابع آب زيرزميني از طريق چاه و قنات در كل كشور بالغ بر3/56 ميليارد متر مكعب در سال است كه قسمت اعظم آن در بخش كشاورزي آن هم با بازده پايين به مصرف مي‌رسد. متاسفانه برداشت غير اصولي و بيش از حد مجاز از منابع آب زيرزميني به همراه حفر چاه‌هاي غيرمجاز در دشت‌هاي كشور در دهه‌هاي گذشته موجب افت شديد كمي و كيفي در اين منابع شده است كه پيامدهاي سوء آن به صورت تخريب كيفي آب زيرزميني، نشست سطح زمين، افزايش هزينه پمپاژ و گاهي كاهش جريان آب رودخانه‌ها با توجه به تعاملات هيدروليكي بين آب زيرزميني و سطحي نمايان شده است. هرچند در سال‌هاي اخير وزارت نيرو با استقرار نظام تخصيص آب توانسته، روند غير اصولي توسعه آب زيرزميني را تا حدودي كنترل كند با اين حال اين اقدامات در بسياري از دشت‌هاي مهم كشور به مثابه نوشداروي پس از مرگ سهراب است. تقريباً در نيمي از دشت‌هاي كشور نسبت حجم استحصال آب زيرزميني به حجم پتانسيل آب زيرزميني تجديدشونده (technical index) بيش از 100 درصد است، در حالي كه معمولا بايد سعي شود اين شاخص از 70 درصد تجاوز نكند. همين امر باعث شده است كسري مخزن (بيلان منفي) در آبخوان‌هاي كشور به بيش از 6 ميليارد مترمكعب در سال برسد. چنين بهره‌برداري بي‌ضابطه‌اي از منابع آب زيرزميني صدمات و تغييرات جبران‌ناپذيري را به محيط‌زيست وارد كرده است و ادامه اين روند يعني بهره‌برداري بي‌رويه مي‌تواند نگران‌كننده باشد.

در اين خصوص، كميته ملي توسعه پايدار يكي از نشست‌هاي خود را به بحث حفاظت از منابع آب زيرزميني اختصاص داده است و اعضاي آن بر لزوم برنامه‌ريزي‌هاي دقيق‌تر و جامع‌تر براي حفاظت كمي و كيفي از منابع آب زيرزميني كشور تاكيد داشته و توجه و حساسيت مضاعفي از سوي تمامي سياستگذاران، دست‌اندركاران و ذي‌نفعان را خواستار شده‌اند.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

لوله های زهکشی 

1- تنبوشه هاي رسي يا لوله هاي سفالي : اين لوله ها داراي اندازه هاي مختلفي هستند . معمولا طول آنها بين 30 تا 50 س م ميباشند . تنبوشه هاي رسي معمولا ازخاك رس ساخته شده ومعمولا مقطع آنهابشكل چندضلعي ويابيضوي ويا دايره اي بوده وقطرآنهاممكن است 5 ، 6.5 ، 8 ، 10 ويا 20 س م باشد درنوع مقطع دايره اي شكل معمولا يك طرف لوله حالت جمع شدگي يا تنگتر و طرف ديگركمي بازترياگشادتردرنظر گرفته ميشود ويا مقطع بطورساده يا بوسيله نروماده پهلوي همديگرچيده وباهم ممذوج ميشوند . اين لوله هاتوسط ماشين يا بادست دنبال هم دركانال حفرشده كارگذاري ميشوندوآب ازمحل اتصال آنها واردلوله ميشود . چون لوله هادرهنگام كارگذاشتن بخوبي آببندي نميشوند ، لذادرمحل اتصال آنهافضاي كافي براي عبورآب وجودخواهدداشت . لوله هاي سفالي دربرابراسيد وسولفاتهاي خاك بسيارمقاوم بوده ودرخاك ازبين نميرود .

2- تنبوشه هاي سيماني يا لوله هاي بتني : درصورتي كه تنبوشه هاي سفالي دردسترس نباشدازاين لوله ها كه باقطرمتوسط يا بزرگ كه درحدود 15 الي 40 س م وطول آنهابين 30 تا 50 س م ميباشند، استفاده ميشوند. بزرگترين نقطه ضعف اين تنبوشه ها تاثيرسوء اسيدوسولفات خاك برروي آن است كه منجربه خورده شدن آن ميشودوبدين جهت بايستي ازسيمان ضدسولفات درساختن آنها استفاده نمود . دراين لوله ها نيزآب از محل اتصال دولوله وارد زهكش ميشود. گاهي بدنه لوله داراي سوراخ هايي است كه جريان آب راتسهيل ميكندولي پس از چندي ذرات خاك اين سوراخهارا مسدودميسازند .

3- لوله هاي پلاستيكي : اين لوله ها ازجنس P.E ( پلي اتيلن ) ويا P.V.C ( پلي وينيل كلرايد ) ساخته ميشوند كه نوع P.V.C  بيشتر رايج است . يكي از معايب مهم اينگونه لوله ها شكنندگي آنها دراثرفشارو ترك خوردن درهنگام يخبندان است . بيشترلوله هاي پلاستيكي بصورت موجدارساخته ميشوند اين امرمقاومت بيشتري به لوله ها ميدهدتافشارهاي زيادتري را تحمل نمايد ولي وجودلوله هاي موجداراصطكاك زيادتري را درمقابل حركت آب ايجاد مينمايد . لوله هاي موجدارپلاستيكي معمولا با قطر خارجي  ( OD ) 40 ، 50 ، 65 ، 80 ، 100 ، 1250 ، 160 و1200 م م ساخته ميشوند . خطرداخلي ( ID ) آنها حدودا 0.9 قطرخارجي ميباشد ( ID=0.9 x OD ) توصيه ميشود براي كولكتورها بجاي استفاده از لوله هاي پلاستيكي قطور از لوله هاي بتني استفاده شود .  لوله هاي پلاستيكي بصورت مشبك يا سوراخ دارساخته ميشوند تا آب بتوانداز سوراخ هاي آنها واردلوله شود . اين منافذها، درز و يا شكافهاي ساده اي هستندكه بعرض 0.6 تا 2 م م وبطول 5 م م درداخل شيار ( موج ) لوله ايجادشده اند. بطوركلي تعدادوسطح مقطع درزها بايدطوري باشندكه مساحت سوراخها درهرمترطول لوله حداقل 800 م م مربع باشد .  لوله هاي پلاستيكي بصورت صاف و يا موجدار به بازارعرضه ميشود. نوع موجدارعلاوه برسبكي وزن بصورت چنبره يا كلاف درمي آيد وبرنوع صاف ارجحيت داردوبعلت وجودبرآمدگي ياموجداربودن قسمت داخلي لوله ها، مقاومت دربرابرجريان، قابل توجه بوده وبراي انتقال مقدارثابتي از جريان قطر اين لوله هابايد25% بيشتر از قطرلوله هاي صاف باشد .

4- لوله هاي فلزي يا آهني :  درفعاليتهاي زهكشي ازلوله هاي فلزي درموارد زيراستفاده ميشود :
الف : بصورت آخرين قطعه دريك خط تنبوشه سفالي يا پلاستيكي

ب : درمواردي كه سايرانواع تنبوشه قادربه تحمل بارخاك روئي نيست .

ج : هنگام عبوراز زيرجاده هاي مزرعه

د : براي نصب درقسمتهايي از خاك كه شن روانم وجود داشته ويك لوله بلندويكپارچه پروري است .

معمولا به دليل رسوب سيلت وموادديگردرداخل لوله ها  توصيه ميشود قطرآنها بزرگترانتخاب شوند تا از نظركشش آب دراينده اشكالي بوجود نيايد.

درمورد گرفتگي لوله هاي زهكش نتايج حاصله ازپژوهشهاي مربوطه عبارتست از :

ذرات خاك ميتواننداز بالا و پائين تنبوشه ها همراه آب وارد آن شوند .

شستشو و انتقال ذرات بيشتردرخاكهاي ناپايدار مثلا شني صورت ميگيرد .

درمورد شدت ته نشيني ذرات منتقله نمي توان رقم قطعي ارائه داد مثلا تنبوشه هاي كه درخاكهاي رسي كارگذاشته شده است پس از 30 سال فقط چندميلي متررسوب داشته است درصورتي كه همين تنبوشه ها درخاكهاي شني پس از چند ماه ممكن است تا نيمه پرشوند. آنچه مسلم است بخش اعظم انتقال ذرات خاك بلا فاصله پس از تعبيه سيستم زهكشي صورت ميگيردوپس از آن خاك تاحدي پايدارشده ورسوبات كاهش مي يابد . براي جلوگيري از گرفتگي لوله ها بهتر است با فيلترهايي انواع تنبوشه ها را بپوشانيم . براي شستشوي درون تنبوشه ها نيز سرعت آب نبايد از 0.35 متردرثانيه كمترباشد وبراي رفع گرفتگي لوله ها از آب تحت فشار ( فلاشينگ ) استفاده ميشود .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

تصفيه خانه هشترود که جهت تأمين آب شرب شهر هشترود طراحي و راه اندازي شده در خيابان چايکنار و در کنار مسير رودخانه آقبلاغ شهرستان هشترود واقع شده است.

4-1- ظرفيت و محدوده کاري
احداث تصفيه خانه هشترود در سال 1382 توسط شرکت آوانتيل به عنوان پيمانکار ساختماني و تأسيساتي و با مشاوره شرکت آشناب آغاز و بعد ازگذشت حدود 3 سال در سال 1385 به بهره برداري رسيد. ظرفيت اسمي اين تصفيه خانه 120 ليتر بر ثانيه و حداکثر ظرفيت بهره برداري آن معادل 90  ليتر بر ثانيه مي باشد. آب خام ورودي اين تصفيه خانه از سد سهند و توسط خط لوله فولادي به طول 22 کيلومتر از طريق ثقلي و پمپاژ وارد تصفيه خانه مي شود. آب صاف تصفيه خانه نيز در يک مخزن هزار متر مکعبي تصفيه خانه ذخيره و بعد از افزايش فشار در ايستگاه پمپاژ  به شبکه آبرساني شهرستان هشترود انتقال مي يابد. خط انتقال آب صاف به طول 6/1 کيلومتر و از نوع فولادي مي باشد.

4-2- وضعيت مالکيت تصفيه خانه
مالکيت زمين تصفيه خانه در اختيار "امور آبفاي منطقه هشترود" و کاربري زمين آن از نوع کشاورزي مي باشد.


4-3- مشخصات فنی تصفيه خانه
به طور کلي ابنيه،تأسيسات و تجهيزات ايجاد شده در اين تصفيه خانه را مي توان به شرح ذيل طبقه بندي نمود.

4-3-1- حوضچه اختلاط سريع
پس از تزريق مواد شيميايي مورد استفاده در فرآيند تصفيه آب وارد يک حوضچه اختلاط سريع به ظرفيت 6 متر مکعب مي شود که اين حوضچه داراي يک دستگاه هم زن 6 کيلوواتي براي اختلاط يکنواخت و سريع مواد شيميايي تزريق شده در آب مي باشد.

4-3-2- صافي هاي شني
فرآيند فيلتراسيون آب در اين تصفيه خانه توسط سه صافي شني انجام مي شود که ضخامت لايه ماسه حدود 2 هزار ميلي متر و اندازه موثر دانه هاي ماسه مورد استفاده در اين صافي ها 1800 ميلي متر مي باشد. 4عدد پمپ آب شستشو با قدرت 18 کيلووات و 2 دمنده هواي فشرده 37 کيلوواتي جهت شستشوي صافي ها در نظر گرفته شده است.

4-3-3- فرآيند تصفيه آب
در تصفيه خانه هشترود استان آذربايجان شرقي فرآيند تصفيه آب از نوع شيميايي، فيزيکي و ميکروبي مي باشد که طي آن کدورت و بار ميکروبي آب خام تا ميزان مطلوب استاندارد کاهش يافته و همچنين اصلاح و کاهش برخي املاح و ترکيبات شيميايي نيز انجام مي گيرد. فرآيند تصفيه آب در اين تصفيه خانه شامل مراحل ذيل مي باشد:  
•    کلر زني مقدماتي
•    تهيه و تزريق مواد شيميايي
•    اختلاط سريع
•    صاف سازي
•    کلر زني نهايي
•    ذخيره سازي


4-3-3-1- مرحله کلرزني مقدماتي
هدف از کلر زني آب خام، سالم سازي آب ورودي به تأسيسات به منظور اکسيداسيون و حذف نسبي آلاينده هاي آلي مولد بو و طعم نامطلوب، حذف نسبي آلاينده هاي معدني مولد رنگ مانند آهن، منگنز، فلزات سنگين و ته نشيني آن ها در مرحله زلال سازي و جلوگيري از رشد بعدي ميکرو ارگانيسم ها و گياهان آبي در تأسيسات تصفيه خانه است.

4-3-3-2- فرآيند تهيه و تزريق مواد شيميايي

کلرورفريک به عنوان ماده منعقد کننده در مخازن مربوطه ذخيره گرديده و پس از آماده سازي در مخازن انحلال توسط سيستم تزريق و خطوط انتقال به حوضچه اختلاط سريع تزريق مي گردد. آهک نيز جهت تنظيم pH و بهبود فرآيند انعقاد به صورت شير آهک آماده به کانال آب خام تزريق مي گردد. به منظور به دست آوردن لخته هاي بزرگتر و سنگين تر به خصوص در زمستان (زماني كه دماي محيط کمتر از 12 درجه سانتيگراد مي باشد) از پلي الکتروليت به عنوان کمک منعقد کننده استفاده مي شود.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

تصفيه خانه آب شماره 1 کرج (حصار) جهت تأمين آب شرب شهرهاي کرج و اسلام آباد طراحي و راه اندازي شده است. اين تصفيه خانه در خط 3 حصار و در ارتفاع 1320 متري از سطح دريا واقع شده است.

3-1- ظرفيت و محدوده کاري
تصفيه خانه شماره 1 کرج که در منطقه حصار واقع شده يکي از تصفيه خانه هاي قديمي ايران مي باشد و هم اکنون شامل دو فاز است. احداث فاز 1 اين تصفيه خانه در سال 1341 توسط شرکت دگرمونت به عنوان مشاور پيمانکار ساختماني آغاز و بعد ازگذشت حدود سه سال در سال 1344 به بهره برداري رسيد. فاز 2 اين تصفيه خانه نيز در سال 1383 توسط شرکت صنعتي مهرآباد به عنوان پيمانکار تأسيساتي و شرکت معين آبشار و ري آب به عنوان مشاورهاي پيمانکار ساختماني و تأسيساتي آغاز و بعد ازگذشت حدود 2 سال در سال 1385 به بهره برداري رسيد. ظرفيت اسمي فاز 1 اين تصفيه خانه 083/0 متر مکعب بر ثانيه و حداکثر ظرفيت بهره برداري آن معادل 1/0 مي باشد. ظرفيت اسمي فاز 2 اين تصفيه خانه نيز 166/0 متر مکعب بر ثانيه و حداکثر ظرفيت بهره برداري آن معادل 2/0 مي باشد. آب خام ورودي اين تصفيه خانه از سد کرج  تأمين مي شود که توسط خط انتقال فولادي و بتني به طول 3 کيلومتر با روش ثقلي از طريق آبگير بيلقان وارد تصفيه خانه مي شود. آب صاف تصفيه خانه در يک مخزن 640 متر مکعبي، دو مخزن 12800 مترمکعبي و سه مخزن 6400 متر مکعبي ذخيره و از آنجا بوسيله ايستگاه پمپاژ  از طريق خط انتقال داکتيل و فولادي به طول حدود 30 کيلومتر  به محل مصرف انتقال مي يابد

3-2- وضعيت مالکيت تصفيه خانه
مالکيت زمين تصفيه خانه شماره 1 کرج با مساحتي حدود 6 هزار متر در اختيار "شرکت آب منطقه اي تهران" بوده و کاربري زمين آن از نوع تأسيسات آبي و سند آن موجود نمي باشد.

3-3- مشخصات فني تصفيه خانه
به طور کلي ابنيه، تأسيسات و تجهيزات ايجاد شده در اين تصفيه خانه را مي توان به شرح ذيل طبقه بندي نمود.

3-3-1- آشغالگير
به منظور جلوگيري از ورود آشغال به تأسيسات تصفيه آب يک توري آشغال گير فلزي  به ابعاد 5/1*1 متر و ابعاد چشمه 30*30 ميليمتر در مسير ورودي آب به تصفيه خانه قرار داده شده است.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

تصفيه خانه آب سيرجان جهت تأمين آب شرب شهرهاي سيرجان و نجف شهر و نيز چندين روستاي مجاور تصفيه خانه طراحي و راه اندازي شده است. اين تصفيه خانه در شرق شهر سيرجان و در امتداد جنوب جاده سيرجان - کرمان و در ارتفاع 1735 متري از سطح دريا در منطقه حسين آباد واقع شده است.

2-1- ظرفيت و محدوده کاري
احداث تصفيه خانه سيرجان در سال 1382 توسط شرکت تياب بنا به عنوان پيمانکار ساختماني و شرکت عمراب به عنوان پيمانکار تأسيساتي و با مشاوره شرکت مهاب قدس آغاز و بعد ازگذشت حدود 5 سال در سال 1387 به بهره برداري رسيد. ظرفيت اسمي اين تصفيه خانه 8/0 متر مکعب بر ثانيه بوده و حداکثر ظرفيت بهره برداري آن معادل 22/0 متر مکعب بر ثانيه مي باشد. آب خام ورودي اين تصفيه خانه از سد تنگوئيه  تأمين شده که توسط خط انتقال فولادي به طول 3 کيلومتر با روش ثقلي وارد تصفيه خانه مي شود. آب صاف تصفيه خانه در دو مخزن به ظرفيت جمعاً 6 هزار متر مكعب ذخيره و از آنجا با روش ثقلي از طريق خط انتقال آزبست سيماني به طول 21 کيلومتر  به محل مصرف انتقال مي يابد.

2-2- وضعيت مالکيت تصفيه خانه
مساحت کل اراضي اين تصفيه خانه در حدود 30 هزار متر مربع بوده که مالکيت زمين تصفيه خانه در اختيار "شرکت آب و فاضلاب استان کرمان" و سند آن نيز موجود مي باشد.

2-3- مشخصات فني تصفيه خانه
به طور کلي ابنيه، تاسيساتتأسيسات و تجهيزات ايجاد شده در اين تصفيه خانه را مي توان به شرح ذيل طبقه بندي نمود.

2-3-1- آشغالگير
به منظور جلوگيري از ورود آشغال به تأسيسات تصفيه آب يک توري آشغال گير فلزي  به ابعاد 1*7 متر در مسير ورودي قرار داده شده است.

2-3-2- حوضچه اختلاط سريع
اين تصفيه خانه داراي دو حوضچه اختلاط سريع به حجم 16 متر مکعبي مي باشد. اين حوضچه داراي دو دستگاه هم زن پروانه اي دور ثابت با سرعت 100 دور بر دقيقه و قدرت 4 کيلووات براي اختلاط يکنواخت و سريع مواد شيميايي تزريق شده در آب مي باشد.
 

2-3-3- حوضچه های زلال ساز
تصفيه خانه سيرجان داراي دو عدد حوضچه زلال ساز از نوع پولساتور به ابعاد 5/4*23*24 متر بوده که هر پولساتور داراي يک پمپ خلأ با قدرت 5/10 کيلووات و دور موتور 2900 دور بر دقيقه مي باشد. دو عدد قيف لجن با ظرفيت 110 متر مكعب نيز در هر حوضچه براي تخليه لجن تعبيه شده است.

2-3-4- صافي هاي شني
فرآيند فيلتراسيون آب در اين تصفيه خانه توسط شش صافي شني از نوع تند ثقلي با مساحت 78 متر مربع انجام مي شود که شير هواي شستشوي آنها از نوع پروانه اي به قطر 250 ميلي متر مي باشد. ضخامت لايه ماسه مورد استفاده در اين صافي ها 950 ميلي متر بوده و اندازه موثر ماسه ها بين 9/0 تا 1 تغيير مي کند. تجهيزات شستشوي صافي ها شامل سه پمپ آب شستشو 55 کيلوواتي از نوع سانتريفيوژ با دبي 800 متر مکعب بر ساعت، سه دمنده هواي 24 کيلوواتي و دو کمپرسور 11 کيلوواتي براي تأمين همواي عملگر شيرهاي مربوطه در نظر گرفته شده است. همچنين اين صافيها داراي دو عدد پمپ بازيافتي از نوع مستغرق با دبي 144 متر مکعب بر ساعت مي باشند.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

تصفيه خانه بزرگ آب گيلان كه از تصفيه خانه هاي بزرگ آب ايران به شمار مي رود در کيلومتر 20 جاده رشت- تهران و در چهارراه شهر صنعتي به طرف سد سنگر واقع شده است.

1-1- ظرفيت و محدوده کاري
احداث تصفيه خانه بزرگ آب گيلان در سال 1372 توسط شرکت چولاب به عنوان پيمانکار ساختماني و شرکت هاي آلماني و اتريشي مانند KSB و ABUS به عنوان پيمانکار تأسيساتي آغاز و بعد از گذشت حدود 6 سال در سال 1378 به بهره برداري آزمايشي رسيده و در سال 1380 افتتاح رسمي شده است. ظرفيت اسمي اين تصفيه خانه 3 متر مکعب بر ثانيه و حداکثر ظرفيت عملياتي آن 85/2 متر مکعب بر ثانيه مي باشد. آب خام ورودي اين تصفيه خانه از رودخانه هاي سپيدرود و شهر بيجار تأمين شده و توسط کانال اختصاصي روباز و سرپوشيده جديدالاحداث به تصفيه خانه انتقال مي يابد. همچنين آب صاف خروجي تصفيه خانه پس از طي مراحل تصفيه در سه مخزن مجزا واقع در محل تصفيه خانه آب تازه آباد و سراوان ذخيره و توسط خط لوله فولادي به شبکه آبرساني انتقال مي يابد.

1-2- وضعيت مالکيت تصفيه خانه
مساحت کل اراضي اين تصفيه خانه معادل 14 هکتار بوده و نحوه دسترسي به تصفيه خانه از کيلومتر 20 جاده تهران و در چهاراه شهر صنعتي به طرف سد سنگر مي باشد. مالکيت زمين تصفيه خانه در اختيار "شرکت آب و فاضلاب شهري استان گيلان" مي باشد.

1-3- مشخصات فني تصفيه خانه
به طور کلي ابنيه، تأسيسات و تجهيزات ايجاد شده در اين تصفيه خانه را مي توان به شرح ذيل طبقه بندي نمود.

1-3-1- کانال آب خام
آب خام تصفيه خانه بزرگ آب گيلان به کانال آب خام  واقع در تصفيه خانه تزريق شده كه اندازه گيري دبي آب ورودي نيز در اين کانال انجام مي شود.

1-3-2- آشغالگير
اين تصفيه خانه نيز همانند بسياري از تصفيه خانه هاي کشور داراي توري هاي آشغالگير در ورودي به تصفيه خانه مي باشد.


1-3-3- صافي هاي شني
فرآيند فيلتراسيون آب در اين تصفيه خانه توسط صافي هاي شني از نوع تند ثقلي انجام مي شود.

1-3-4- استخر ته نشيني اوليه
اين تصفيه خانه داراي سه استخر ته نشيني اوليه به ظرفيت هرکدام 5060 مترمکعب مي باشد.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

MTBE : متیل ترشری بوتیل اتر یک بنزین افزودنی است که برای افزایش عدد اکتان اضافه می شود و از متانول و ایزو بوتیلن تولید می شود.

MTBE : اولین ماده ی اکسیژن داری بود که به عنوان افزودنی به بنزین برای کامل تر شدن فرآیند احتراق در نظر گرفته شد، متانول که خود از اجزای اصلی بوجودآورنده ی MTBE است اغلب از گاز طبیعی و دیگر محصولات نفتی بدست می آید. این ماده عمدتاً به عنوان اکسیژن دار کننده ی سوخت بکار می رود. پس از کنار گذاشتن تترا اتیل سرب در کشور از روش اکسیژن دار کردن بنزین از طریق افزودن MTBE استفاده می شود، در واقع در حال حاضر عدد اکتان مورد نظر خود را به جای افزودن تترا اتیل سرب با افزودن MTBE بدست می آوریم.
اقداماتی جهت بالا بردن عدد اکتان:
1. افزودن عدد اکتان از طریق افزودنیها
2. افزودن مواد آروماتیکی و ...
3. افزودن مواد شاخه دار یا ایزومرها و ارگانومتالها جهت بالا بردن عدد اکتان بنزینبرای تولید MTBE متانول مورد نیاز خریداری می شود ولی ایزو بوتیلن را از جریان پالایشگاهی بدست می آورند که این جریان دارای ٪23 ایزو بوتیلن ، ٪20 1- بوتان و ٪7 2- بوتن که در این مدل ترانس 2- بوتن هم وجو دارد که تنها ایزو بوتن بواسطه متانول عکس العمل نشان می دهد.1-بوتن و 2- بوتن در برابر واکنش خنثی هستند:
واکنش شیمیایی: CH₃oH + (CH₃)2c = CH₂ → (CH₃)3c – O – CH₃مزایای اکسیژن دار کردن بنزین:می توان محتوای اکسیژن بنزین را برای سوختن تمیزتر و عملکرد بهتر دددددد اضافه کردن مواد اکسیژن دار به بنزین باعث کاملتر شدن احتراق و در نتیجه کاهش گازهای گلخانه ای و دیگر آلاینده های خطرناک است ، مزیت عمده دیگر استفاده از بنزین با فرمول اصلاح شده این است که سوخت مذکور به خوبی بنزینی که در حال حاضر در دسترس است عمل می کند، در حال حاضر دو ماده ی اصلی برای ساخت بنزین با فرمول اصلاح شده بکار می روند، این دو افزودنی اتانول و MTBE هستند.از نظر خطرات زیست محیطی اتانول برتری خاصی نسبت به MTBE  دارد.هیأت منابع هوای کالیفرنیا ادعا کرده است که استفاده از بنزین با فرمول اصلاح شده می تواند از نظر کاهش آلاینده ها معادل خارج کردن 5/3 میلیون خودرو از جاده ها و بزرگراهها باشد استفاده از بنزین با احتراق تمیزتر حدود 25٪ از صدمات وارده به لایه اوزن را کاهش خواهد داد.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب