مرجع تخصصی آب و فاضلاب

زهکشی که در لغت به معنی خارج کردن آب اضافی از زمین می باشد یکی از کارهایی است که از دویست سال قبل مرسوم بوده است. البته خارج شدن آب از زمین بطور طبیعی نیز صورت می گیرد، لذا زهکشی فقط این فرآیند طبیعی را سرعت می بخشد.
هر چند برخی از زارعین احتمالا از زمان های بسیار قدیم به فوائد زهکشی آگاه بودند و کاوش های باستان شناسی نیز آثاری از این عملیات را نشان می دهد، اما این فن به عنوان یک کار معمول در عملیات کشاورزی مرسوم نبوده است. در واقع زهکشی تا نیمه دوم قرن هجدهم میلادی بسیار محدود و ناشناخته بود و تنها از آن زمان به بعد بود که همگام با توسعه ی کشاورزی توجه به عملیات زهکشی نیز جلب گردید. اکثر زمین های کشاورزی در دوره ی محدودی از سال ممکن است دارای آب اضافی باشند که اگر این دوره کوتاه بوده و یا در زمانی رخ دهد که گیاه در مرحله ی بحرانی نباشد زیان چندانی به زراعت وارد نخواهد شد. بخصوص اینکه زمین ها غالبا خود دارای زهکش طبیعی بوده و آب اضافی را به تدریج خارج می کننند. اما اگر دوره مانداب طولانی بوده و مصادف با مرحله ی بحرانی گیاه گردد، خارج ساختن آب اضافی به صورت مصنوعی که همان زهکشی باشد امری مفید و حتی ضروری می باشد.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

ایران از نظر عرض جغرافیایی در کمربندی از کره زمین واقع شده است که اغلب مناطق خشک و نیمه خشک جهان در آن قرار دارند. عامل این خشکی نیز از گردش عمومی هوا در کره ی زمین نشأت می گیرد. زیرا هوای گرم و مرطوبی که از استوا به سمت قطب حرکت می کنند به تدریج در اثر بارندگی رطوبت خود را از دست می دهد...
و در عرضهای جغرافیایی ۳۰ تا ۴۰ درجه به مقدار زیادی خشک و سرد و سنگین شده و به پایین سقوط می کند لذا امکان بارندگی تا حد زیادی از آن سلب می شود. با توجه به اینکه ایران نیز در همین کمربند اقلیمی واقع شده است لذا کمبود بارندگی در آن یک واقعیت ذاتی هیدرولوژیکی است. عمده ترین معیار برای تعیین درجه خشکی در یک منطقه رابطه ی بین مقدار بارندگی (سالانه) و تبخیر (توان تبخیری محیط) است. هر اندازه مقدار باران نسبت به توان تبخیر کمتر باشد درجه ی خشکی آن منطقه بیشتر است. به جز نواحی محدودی از ایران (حاشیه ی دریای خزر) در سایر مناطق توان تبخیر به مراتب بالاتر از مقدار واقعی بارندگی است. مثلا در یزد میانگین سالانه ی بارندگی ۶۰ میلی متر است حال آنکه در این منطقه توان تبخیری محیط ۳۹۰۰ میلی متر می باشد. یعنی اگر یک سطح آزاد آب در یزد وجود داشته باشد سالانه ارتفاعی معادل ۴ متر از آن تبخیر می شود.
 
با توجه به مقدار متوسط ۲۵۰ میلی متر بارندگی سالانه در سطح کشور هر سال حدود ۴۱۳ میلیارد متر مکعب آب در اثر نزولات جوی در پهنه ی ایران وجود دارد که ۳۲۰ میلیارد متر مکعب آن (۷۸ درصد) مربوط به بارش ها در مناطق کوهستانی بوده و بارش روی دشت هاتنها ۹۳ میلیارد متر مکعب را شامل می گردد. در مجموع حدود ۷۲ درصد از بارندگی ها بلافاصله از طریق تبخیر یا تبخیر-تعرق مجددا وارد جو می شود و لذا حجم آب قابل استحصال، که عمده ی آن نیز در مناطق کوهستانی است بسیار اندک می باشد (۲۸ درصد نزولات جوی). از مجموع نزولات جوی سالانه ۹۲ میلیارد متر مکعب به صورت آبهای سطحی جاری شده و ۲۵ میلیارد متر مکعب نیز بطور مستقیم به داخل زمین نفوذ می کند. بنابراین در مجموع مقدار آب قابل تجدید کشور که از بارندگی ها حاصل می شود حدود ۱۱۷ میلیارد متر مکعب در سال تخمین زده می شود. علاوه بر این سالانه ۱۳ میلیارد متر مکعب آب نیز توسط رودخانه های مرزی وارد کشور می شود که با پیوستن آن به جریان های سطحی حجم کل آبهای تجدیدپذیر  کشور سالانه به ۱۳۰ میلیارد متر مکعب می رسد. البته به همین میزان یعنی حدود ۱۲ میلیارد متر مکعب آب از طریق رودخانه های مرزی از کشور نیز خارج می شود و لذا عملا حجم آب قابل تجدید در کشور همان ۱۱۷ میلیارد متر مکعب می باشد. از مجموع ۱۰۵ میلیارد متر مکعب آبهای سطحی (با احتساب آب ورودی از مرزهای کشور) حدود ۱۳ میلیارد متر مکعب آن در مسیر جریان به داخل خاک نفوذ کرده و وارد آبهای زیرزمینی می گردد، حدود ۴۱ میلیارد متر مکعب مصرف می شود و بقیه وارد دریا و دریاچه ها و کویرها شده و یا توسط رودخانه های مرزی از کشور خارج می گردد. لایه های آبدار زیرزمینی کشور هر سال با بیش از ۷ میلیارد متر مکعب کسری مخازن مواجه می باشند، یعنی کشور هر سال حدود ۷ میلیارد متر مکعب بیش از میزان تغذیه از منابع آبهای زیرزمینی استفاده می کند. این امر از یک سو حسّاسیت بیشتر آبهای زیرزمینی را نسبت به استفاده های بی رویه روشن می سازد و از سوی دیگر برنامه ریزی دقیق تری را بر اساس اصول هیدرولوژی برای آبهای سطحی کشور که منابع عمده ی آب هستند طلب می نماید.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

منعقد كننده هاي پليمري آلي

خلاصه:

به منظور تسريع در ته نشيني مواد معلق در آب خام ، كاهش و حذف كدورت آب از منعقد كننده هاي معدني و آلي بطور جداگانه يا تواماً استفاده مي شود . منعقد كننده هاي معدني نمكهاي فلزات آلومينيوم و آهن مانند كلرورفريك ، سولفات آهن ، سولفات آلومينيوم و ديگر تركيبات شيميايي مشابه هستند كه بطور وسيع در جداسازي مواد معلق ، زلالسازي آب خام و تصفيه پساب بكار برده مي شوند . با توجه به محدود بودن محدودة دامنة فعاليت منعقد كننده هاي اصلي و به منظور بالا بردن راندمان فرآيند و كاهش قابل ملاحظة كدورت ، پلي مر هاي پلي آكريل آميد بعنوان كمك منعقد كننده يا منعقد كننده مستقل استفاده ميگردند .

***

پلي الكتروليت:

تعريف:پليمرهاي منعقد كننده ، تركيباتي پلي مري با وزن ملكولي بالا ، بر پايه پلي آكريل آميد ، محلول در آب هستند كه بطور وسي عي بعنوان منعقد كننده ، افزايش دهنده سرعت ته نشيني مواد جامد معلق و كلوئيدها و رنگ بري در فرآيندهاي تصفيه و توليد مايعات بكار برده مي شوند . كاتيون يا آنيون متصل به پيكره شيميايي پلي آكريل آميد تعيين كننده نوع بار فعال، ( Cationic ) پليمر مي باشد كه بر اين اساس پلي مرها به سه دسته با بارهاي مثبت تقسيم ، با توجه به خصوصيات باردار ( Non-Ionic) و بدون بار ( Anionic ) منفي بودن ، با نام عمومي پلي الكتروليت شناخته مي شوند . وزن ملكولي و شدت بار پلي الكتروليتها در فعاليت آنها تاثير بسزايي دارد .

(Non-Ionic Polyelectrolytes) پلي الكتروليت بدون بار بر پايه پلي آكريل آميد خالص ميب اشند و پس از حل شدن در آب از خود خاصيت بدون نشان مي دهند . ( Neutral) بار ( Anionic Polyelectrolytes ) پلي الكتروليت آنيوني كوپليمرهاي آكريل آميد با خواص ارتقاء يافته باري توسط گرو ه هاي سديم آكريلات هستند ، بار منفي داشته و پس از انحلال در آب ، محلول با خواص بار منفي ايجاد مي كنند .

( Cationic Polyelectrolyte ) پلي الكتروليت كاتيوني

كوپليمرهاي آكريل آميد به همراه مونومرهاي كاتيوني بوده كه باعث ارتقاء بار مثبت در اين دسته از پليمرها ميشوند و پس از انحلال در آب ، محلول با خاصيت باري مثبت ايجاد مي كنند .

***

كاربرد:

پلي الكتروليتها با افزايش سرعت ته نشيني مواد معلق ، افزايش ابعادي و تراكم راندمان فيلتراسيون و جداسازي را افزايش داده و باعث ( Flocs ) مواد ته نشين شده ارتقاء كيفيت فرآيند و كاهش قابل ملاحظه كدورت نهايي مي شوند .

برخي كاربردهاي اين دسته از مواد عبارت است از:
• كمك منعقد كننده در فرآيند زلال سازي آب خام در توليد آب آشاميدني و صنعتي
• منعقد سازي جامدات معلق و كلوئيدها در فرآيندهاي شكر و تغليظ مايعات
• جداسازي جامدات و تركيبات آلي در آب برگشتي سيستمهاي تبريد و حرارتي
• جداسازي جامدات ، روغن و گريس و اكسيدهاي نامحلول در تصفيه آب برگشتي از بخش نورد در صنعت فولاد
• حذف رنگ ، مواد جامد معلق و كلوئيدها در صنايع توليد محصولات پتروشيمي
• منعقد كننده در سيستمهاي تصفيه پساب هاي صنعتي و بهداشتي
از آنجا كه اين دسته مواد جاذب الرطوبه شديد هستند ، از برخي گونه ها در بخش كشاورزي براي جذب آب و بالا بردن ضريب جذب آب خاك استفاده ميشود كه موضوع اين گزارش نيست .
مكانيسم منعقد سازي :
گروه هاي فعال پليمر در محيط آبي ، پيوند قوي با كلوئيدهاي معلق يا ذرات بسيار ريز ايجاد مي نمايند . در پليمرهاي نانيونيك ، فعل و انفعال بين پليمر و ذرات معلق وابسته به باندهاي هيدروژن آنها داشته و فعاليت پليمرهاي باردار ( كاتيونيك و آنيونيك) وابسته به برخوردهاي الكترواستاتيك و تبادل بار بين ذرات معلق و پليمر و ناپايداري خصوصيت سطح ذرات مي باشد . ناپايداري خواص سطح ذرات و منعقد شدن بخش اعظم يك دسته از ذرات معلق ، باعث تشكيل توده (فلاك) شده كه پس از ته نشيني براحتي قابل جداسازي مي باشند .
اثر بهينه پليمرها بر روي ذرات با اندازه گيري توانايي تاثير پليمر بر روي ذره قابل تخمين است .اين توانايي به دو عامل 1)نوع و خواص سطح ذرات 2) كيفيت آب : قدرت هدايت الكتريكي ، سختي و عوامل كاهش دهنده كشش سطحي آب ، ، pH ، يوني آب بستگي دارد .
***
انتخاب نوع پلي الكتروليت مناسب:

آب خام و پساب در فصول مختلف ، بسته به تغييرات شرايط آب و هو ايي منطقه و فرآيند توليدو نقطه برداشت آب ، تغيير كيفيت خواهد داشت ، لذا ماهيت ذرات معلق و كلوئيدها نيز متغيير خواهد بود .

بهترين روش براي انتخاب يك پلي الكتروليت مناسب ، انجام آزمايش جار تست و سايرتستهاي مشابه مي باشد .

مقدار مصرف – آماده سازي محلول:
دوز مصرف بستگي به اندازة كدورت ، ماهيت كدورت و نوع پليمر دارد و اندازة دوز مصرف توسط آزمايش جار تست قابل اندازه گيري است .

نكتة مهم : آزمايش جارتست بهترين روش تعيين اندازه مصرف مي باشد ليكن بايد همواره آزمايش با حداقل مقدار پليمر صورت پذيرد چراكه فعاليت پلي الكتروليت در دوز از لحاظ حجم لجن گذاري مشابه مي باشد (Over-Dose) پايين و در دوز بسيار بالا ليكن دوز بالا باعث باقي ماندن مقدار زياد پلي الكتروليت باقي مانده در آب (يا پساب ) و ايجاد فلا كهاي ريز معلق و روي سطح آب مي گردد كه از دو جنبة مقدار مصرف و كيفيت آب (يا پساب ) حائز اهميت مي باشد .در صورتيكه منحني مقدار فلاكها بر مبناي دوز مصرف پلي الكتروليت رسم گردد در آن صورت نقطه تاثير گذاري براحتي قابل مشاهده مي باشد .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

1-2-4-5- تست های مربوط به مشخصات آب:

این تست ها شامل اندازه گیری پارامتر های زیر می باشد:

a) یون کلر

b) درصد ذرات معلق

c) سختی آب

d) یون نیترات

e) یون سولفات

f) یون آلومینیوم

روش انجام تست ها

a) یون کلر: روش پلاتینیوم –کبالت استاندارد NCASI: (روش شماره 8025)

هدف و کاربردها : برای آب , آب پسماند یا آب دریا

قبل از شروع انجام آزمایش موارد زیر را انجام دهید:

روش NCASI نیازمند تنظیم PH است بنابراین آن را در حدود 7.6 با HCl یک نرمال یا NaOH یک نرمال تنظیم نمایید.هنگام تنظیم PH اگر افزایش حجم کلی بیش از یک درصد حجمی بود فرایند تنظیم PH را با یک اسید یا باز قویتر دوباره انجام دهید.برنامه شماره 125 را در هنگام انجام روش NCASI استفاده کنید.برای انجام تست کلر ظاهری از مرحله 3 تا 6 و 8 صرف نظر کنید.

موارد زیر را آماده نمایید:

ü محلول یک نرمال هیدروکلریک اسید به مقدار لازم

ü هیدروکسید سدیم یک نرمال به مقدار لازم

ü آب دیونیزه شده (میتوان از آب مقطر استفاده کرد) 50ml

ü تجهیزات فیلتراسیون شامل (کاغذ صافی– نگهدارنده فیلتر– فلاسک فیلتر– آسپیراتور)

ü ظرف نمونه گیری چهارگوش به ضلع 1 اینچ و حجم 10 ml2 عدد

ü چوب پنبه تک سوراخه شماره 7 و واشر

ü لوله رابط و ادوات لاستیکی آن

انجام تست : (روش 8025 پلاتینیوم - کبالت)

1) در منوی دستگاه Hatch Kit گذینه Stored Programs را فشار دهید.

2) برنامه (125 color , 465 nm) را اجرا کنید (start)..

3) در یک بشر 400 میلی لیتری 200 میلی لیتر از آب نمونه را بریزید و طبق روش گفته شده PH آن را تنظیم کنید.

4) تجهیزات فیلتراسیون را به هم وصل کنید (از کاغذ صافی 0.45 میکرون استفاده نمایید)

5) کاغذ صافی را با آب مقطر بشویید بدین ترتیب که 50ml آب مقطر را از صافی رد کرده و آب مورد نظر را دور بریزید.

6) مرحله 5 را تکرار کنید.

7) فراهم کردن نمونه آب مرجع:10 ml از آب مقطر فیلتر شده را در یکی از ظروف نمونه گیری بریزید.

8) 50 ml از آب دیواترینگ یا هر آبی که میخواهید مورد آزمایش قرار دهید را از صافی عبور دهید.

9) 10 ml از آب مرحله قبل را در ظرف 4 گوش دوم بریزید.

10) ظرف نمونه آب مرجع را خشک و تمیز نموده ودر محفظه دستگاه قرار دهید.

11) در منوی دستگاه zero را فشار دهید(روی صفحه نمایش پیغام ounltsptco نشان داده خواهد شد)

12) نمونه آب آماده شده در مرحله 9 را در دستگاه قرار داده و نتیجه را بر حسب mg/lit یادداشت نمایید.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

به گزارش روابط عمومي سازمان حفاظت محيط زيست يازدهمين نمايشگاه بين المللي محيط زيست با مشاركت كليه افراد حقيقي و حقوقي، دولتي و خصوصي از تاريخ بيست و دوم الي بيست و پنجم تيرماه آغاز به كار مي كند.

اين نمايشگاه در محل دائمي نمايشگاه هاي بين المللي برپا مي شود.

نمايشگاه با هدف معرفي امكانات و تكنولوژي هاي نوين زيست محيطي در بخشهاي مختلف برگزار مي شود.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

نقشه های توپوگرافی

نقشه‌های توپوگرافی نقشه‌هایی بامقیاس‌های بزرگ و کوچک هستند که برای نشان دادن خصوصیات فیزیکی سطح زمین بکار می‌روند. این نقشه‌ها برای مطالعات زمین شناسی بخاطر اطلاعات مفید آن از جمله قابلیت اندازه گیری فواصل افقی و یا ارتفاع عمودی نقاط مختلف یک وسیله اساسی به شمار می‌روند.

منحنی‌های میزان
منحنی‌های میزان خطوط فرضی هستند که تمام نقاط واقع در آنها دارای ارتفاع یکسان نسبت به سطح دریا و یا یک مبدا مشخص هستند. منحنی‌های میزان علاوه بر مشخص نمودن وضعیت پستی و بلندی ناحیه ارتفاع و شیب واقعی محل را نیز مشخص می‌نمایند.
فواصل منحنی‌های میزان بیانگر مسافت عمودی بین دو منحنی هستند. این فاصله معمولا برای تمام منحنی‌های متوالی ثابت نگهداشته می‌شود. مگر در مواقعی که ارتفاع منطقه معینی مانند قله و غیره را نشان دهند.
نخستین مجموعهٔ چندبرگ نقشهٔ توپوگرافی از سرتاسر یک کشور «Carte géométrique de la France» فرانسه بود که در سال ۱۷۸۹ کامل شد. نقشه‌های توپوگرافی توسط ارتش و با هدف سهولت طرح‌ریزی برای جنگ و نیز تعیین محل‌های دفاعی ایجاد شد. بنابراین اطلاعات پیرامون ارتفاع، از اهمیت به سزایی برخوردار بوده‌است. پس از آن نقشه‌های توپوگرافی به یکی از منابع پایهٔ ملی کشورهای پیشرفته در طراحی زیرساخت‌ها و بهره‌بردای از منابع تبدیل شد. در آمریکا در سال ۱۸۷۹ نقشهٔ توپوگرافی سرتاسر آمریکا تهیه شد که تا امروز نیز باقی مانده‌است.

قوانین مربوط به منحنی‌های میزان
خطوط تراز به طرف بالادست رودها یا به طرف بالادست دره خم می‌شوند. در محل دره‌ها این منحنی‌ها ، شکل V بوجود می‌آورند که نوک آن به طرف بالادست رود است و بطرف بالادست رود منحنی میزان پی‌درپی ارتفاعات بالاتری را نشان می‌دهند.
خطوط تراز در قسمت‌های فوقانی تپه‌ها منحنی‌های بسته‌ای را بوجود می‌آورند. قله تپه بالاتر از بالاترین منحنی میزان بسته قرار دارد.
گودال‌های (فرورفتگی‌های) فاقد راه خروجی را با منحنی‌ها بسته هاشوردار نشان می‌دهند. هاشورها طوری زده می‌شوند که نوک خط‌های هاشور طرف داخل گودی را نشان دهند.
فاصله خطوط تراز در دامنه‌های کم‌شیب بیشتر می‌شود.
فاصله خطوط تراز در دامنه‌های پرشیب کم می‌شود.
خطوط تراز دارای فواصل یکسان نشانگر دامنه‌های دارای شیب یکنواخت است.
خطوط تراز در موارد استثنایی همچون صخره‌های آویزان ، از روی یکدیگر عبور نکرده و همدیگر را قطع نمی‌کنند.
تمام خطوط تراز ، در نهایت یا در روی خود نقشه یا در حاشیه نقشه بسته می‌شوند.
یک خط تراز بالا هیچ وقت بین دو خط تراز پایین‌تر از خود قرار نمی‌گیرد و بالعکس ، به عبارت دیگر تغییر در جهت شیب زمین همیشه با تکرار خطوط تراز هم ارتفاع به صورت دو خط تراز جداگانه هم ارتفاع و یا برروی یک خط ترازی که دور می‌زند همراه است.
ارتفاع نقاط مرتفع بین خطوط تراز در بسیاری از جاها همچون تقاطع جاده‌ها ، قله کوهها و سطح دریاچه داده می‌شود.

پستی و بلندی
پستی و بلندی (رلیف) نشانگر اختلاف ارتفاع بین دو نقطه است. رلیف حداکثر ، حاکی از اختلاف ارتفاع بین بلندترین و کوتاهترین نقاط مورد نظر است. رلیف ، فاصله عمودی بین خطوط تراز متوالی به کار رفته در نقشه است را تعیین می‌کند. وقتی برجستگی کم باشد از فواصل عمودی کمی چون 10 یا 20 پا استفاده می‌نمایند. در نواحی مسطح مثل یک دره رودخانه‌ای پهن یا جلگه‌های مسطح از فاصله عمودی 5 پا استاده می‌کنند. در کوههای ناهموار جایی که برجستگی صدها پا باشد از فواصل عمودی 50 یا 100 پا استفاده می‌کنند.

مقیاس نقشه
مقیاس (Scale) نقشه ارتباط بین مسافت یا سطح را روی نقشه نسبت به مسافت یا سطح در روی زمین را نشان می‌دهد. این مقدار را عموما به صورت نسبی همچون یا 1:24000 نشان می‌دهند. صورت معمولا 1 است و نشانگر فاصله روی نقشه است و مخرج یک عدد بزرگ است که نشانگر فاصله در روی زمین است. بدین ترتیب 1:24000 به معنی آن است که یک واحد روی نقشه معادل 24000 برابر همان واحد روی زمین است.
این امر بستگی به اندازه واحد ندارد. اغلب ، یک مقیاس ترسیمی ، یا پاره خطی ، مفیدتر از مقیاس کسری است، زیرا اندازه گیری فاصله با آن آسانتر است. مقیاس پار‌خطی ، شامل پاره‌خطی است که به فواصل مساوی تقسیم شده که نمایانگر فواصل مساوی روی نقشه است. برای اندازه گیری دقیق کسری از واحد ، معمولا یک قسمت در طرف چپ ، به واحدهای کوچکتری تقسیم شده است.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

بسیار ی از مردم دررابطه با وجود نیترات در آب های آشامیدنی سؤالاتی را مطرح میکنند،نتایج پایش کیفی آبهای زیرزمینی پنسیلوانیا حاکی از غلظت کم نیترات درآبها میباشد، اما درمناطق کشاورزی غلظت نیتروژن –نیترات بیشتر از حد مجاز اعلام شده توسط EPA ،10 ميلي گرم درليترمیباشد ( حد مجاز نيترات بر حسب نيتروژن- نيترات 10 ميلي گرم درليتر و برحسب يون نيترات 50 ميلي گرم در ليتر ميباشد.). بعلاوه محل های دفع فاضلاب ، دفع مواد زائد جامد ، سپتیک ،دفن زباله ،‌میتواند از علل غلظت بالای نیتروژن – نیترات در آبهای آشامیدنی باشد.نیتروژن یکی از اجزاء اصلی پروتئین مورد نیاز موجودات زنده است ، در محیط زیست به فرم های مختلف درآب وجود دارد و فرم آن نیز در چرخه ازت تغییر می کند، به هر حال افزایش غلظت نیترات و نیتریت در آب های آشامیدنی خطراتی را از نظر سلامتی بالاخص برای کودکان و زنان بار دار دارد.


منابع نیترات در آبهای آشامیدنی :


نیتروژن بعنوان یک ماده مغذی ( کود) به مقدار زیاد در چمنزار وباغات و محصولات کشاورزی کاربرددارد علاوه بر کود، نیتروژن ،در خاک به فرم آلی از تجزیه گیاهان و حیوانات بوجود می آید . فرمهای مختلف نیتروژن درخاک توسط باکتریها به نیترات (یون NO3)تبدیل میشود. مطلوب این است که نیتروژن به فرم نیترات جذب گیاهان شود.به هر حال نیترات ، به راحتی با عبور آب از لایه های خاک به زمين نفوذ پیدا کرده و در اثر بارش ياآبیاری های شدید ، به ریشه گیاهان و نهایتاً به آبهای زیر زمینی می رسد. نیترات در آبهای زیر زمینی يا از منابع نقطه ای مانند دفع فاضلاب ، دامداریها و یا منابع غیر نقطه ای مانند مصرف کود کشاورزی در پارک ها ، زمین های گلف ،‌چمن زارها و باغات نشا ت ميگيردو یا طبیعی اتفاق ميافتد. حفر چاه آب در محل مناسب و بهسازی آن میتواند در کاهش بار آلودگی به نیترات مؤثر باشد.


نشانه های نیترات :

نیترات بدون رنگ ،‌بدون بو و بدون طعم بوده و در آبهای آشامیدنی بدون آزمایش قابل تشخیص نميباشد لذاپیشنهاد می گردد، آب مصرفی گروه سنی کودکان ، زنان باردار،‌مادران شیرده و سالمندان آزمايش ونيترات آن محاسبه گردد.گروه ها ي مذكور جز ء گروه هاي در معرض خطرآلودگی آب به نیترات و نیتریت هستند.نیترات بطور طبیعی در حدغلظت کمتر از حد مجاز ، در آبهای آشامیدنی و آبهای زیرزمینی وجود دارد . آزمایش اولیه ، برای تعیین میزان نیترات منابع آب ضروری است ، بنا براین اگر تا کنون نیترات منابع آبی آزمايش نگردیده ، لازم است آزمایش اوليه انجام گیرد . هر نوع فعالیتی در نزدیک چاه هاي آب میتواند سبب آلودگي شود.در صورت وجود منابع نقطه ای آلوده کننده مانند محل زندگی دام ها، محل دفع فاضلاب درمجاورت چاه هاي خانگی ، لازم است حداقل سالی یک بار آزمایش نیترات انجام و با پایش کیفی آن تغییرات غلظت نیترات بررسی گرددودر صورتیکه چاه درمعرض منابع غیر نقطه ای مانند کاربرد کودهای کشاورزی قرار گرفته باشد ، پایش کیفی برای بررسی تغییرات غلظت نیترات کمتر مورد نیاز میباشد ، حداقل هر دو یا سه سال يكبار،‌بمنظور بررسی ضریب افزایش غلظت نیترات باید آزمایش شوند ( نیتریت،نیترات،آمونیاک،TKN) و اگر کودیا فضولات حیوانی در اطراف منابع آب پراکنده شده باشد باید هر چه سریعتر نسبت به جمع آوری و دفع آن اقـدام و آب چاه ( منبع آب) آزمایش گردد. متاسفانه ، نیترات ناشی از پراکندگی کود یا فضولات حیوانی دراطراف منابع آب ،ممکن است نتواند به سرعت در لایه های خاک حرکت و به آب نفوذ پیدا کند ، بنا بر این بمنظور بررسی اثرات آلوده کننده ها ، آزمایش سالیانه نیترات جهت پایش کیفی آن توصيه ميگردد.


اثرات زیان بار بر سلامتی :


خطر اولیه نيترات در آبهای آشامیدنی زمانی اتفاق میافتد که در دستگاه گوارش فرم نیترات به نیتریت تبدیل شود .نیتریت باعث اكسيد شدن آهن موجود در هموگلوبين گلبولهاي قرمز شده ونهايتا نمي تواند اكسيژن را با خود حمل كند،به اين حالت متهموگلوبینميا گویند (بعضی آن را بعنوان سندرم کودکان آبی شناخته اند) در صورت عدم حضور اكسيژن ، سلولهای بدن ممکن است بميرند ويا‌ پوست کبود شود. در افراد بالای یکسال ،توانایی سریع تبدیل متهموگلوبین به هموگلوبین وجود دارد و علی رغم سطح بالای نیترات و نیتریت ، مقدار متهموگلوبین در سلولهای قرمز خون کمتر باقی می ماند، به هر حال در کودکان زیر شش ماه ، سیستم آنزیمی آنها به دلیل عدم تكامل ، توانایی کاهش متهموگلوبین به هموگلوبین را ندارند و متهموگلوبینميا اتفاق میافتد. همچنین در افراد سالمند که به دلایلی سیستم آنزیمی آنها صدمه دیده ممکن است ، همين اتفاق بیافتد.درسال 1962 ، انجمن بهداشت عمومی امریکا: حد مجاز نیترات درآب آشامیدنی را بر حسب نيتروژن 10 ميلي گرم در ليتر( بر حسب نيترات 50 ميلي گرم در ليتر)توصیه نمود .این استاندارد بمنظور حفظ سلامت کودکان، براساس دانسته هاي قابل دسترس تعيین شد ، عامل بالقوه خطرناک دیگر برای سایر افراد بستگی به واکنش های فردی و دریافت نیتریت و نیترات از همه منابع دارد. در طی دوره سال های 1992-1970 ایالات متحده ، دربررسي زمین شناسی ، میزان نیتروژن – نیترات 9% از چاههای خصوصی را بیشتر از حد مجاز 10 ميلي گرم درليتر بر حسب نيتروژن اعلام نمود. از آن زمان به بعد سازمان حفاظت محیط زیست (EPA) حداکثر سطح مجاز نیترات در آب آشامیدنی را بر حسب نيتروژن نيترات 10 ميليگرم درليتر( برحسب يون نيترات 50 ميلي گرم درليتر)و سطح مجاز نيتروژن- نیتریت 1 ميلي گرم درليتر( بر حسب يون نيتريت 3 ميلي گرم در ليتر) پذیرفت .در بررسي های بعدی برای تغییر استانداردها ، دلایلی برای تغییر آن وجود نداشت ، به هر حال تعیین سطح دقیق غلظت نیتروژن در آب برای اعلام سالم یا ناسالم بودن آن مشکل است. مسئله اي كه باید مورد توجه قرار گیرداين است كه نیتروژن ممکن است از غذا و یا سایر منابع دیگر نيز دریافت گردد .علي رغم اينكه حداکثر سطح مجاز ( MCL)) نیتروژن _ نیترات در آب آشامیدنی 10 ميليگرم درليتر( برحسب نيترات 50 ميلي گرم درليتر)تعیین شده ، موارد ی از تماس كودكان با آبهاي آشاميدني بالاتر از حد مجاز وجود داشته كه متهموگلوبینميا در بين آنان مشاهده نشده است .راهنمای قطعی برای اینکه در يك محدوده خاص متهموگلوبینما رخ دهد ،تعیین نشده است. بنا بر این بهتر است در صورتیکه نیترات آب بیشتر از حدمجاز باشد ، برای تهیه غذا و شیر کودکان از سایر منابع آبی دیگر استفاده نمود، همچنین ، گزارشاتي مبنی بر نقص هایي در هنگام زایمان به دلیل مصرف آب آشاميدني آلوده به نيترات وجود دارد .بنابر این توصیه میگردد ، مادران باردار از آب آشامیدنی که نیترات آن بالاتر از حد مجاز است مصرف ننمایند. همچنین توصیه میگردد مادران شیر ده نیز به دلیل انتقال نیترات از راه شیر به بچه ، از آبهای دارای نیترات بالاتر از حد مجاز مصرف ننمایند.در افراد بزرگسال که در معرض محدوده بالاتر از میزان تعیین شده ،قرار گرفته اند اثرات سوء بر سلامت آنان کمتر مشاهده شده است و بدون اینکه اثرات سمی داشته باشند میتوانند آبهای آشامیدنی با غلظت بالاتر رامصرف نمایند .اما چون ممکن است درمدت زمان طولانی مصرف آبهای دارای نیترات بالا ، اثرات مزمن بر جای بگذارد ،توصیه می شود که کمتر مصرف شود .اگر به استناد نتایج آزمایشات ، سطح نیترات آب بالاتر از حدمجاز اعلام شدو فقط بزرگسالان يا بچه های بزرگتراز آن آب مصرف می کنند لازم است با پزشک محل مشورت وتوصیه های درمانی را مد نظر قرارداد.خطر بروز سرطان درآبها و یا غذاهایی که نیترات ونیتریت داشته اند ،گزارش شده است ،احتمالاً نیترات در بدن با آمین ها یا آمیدها واکنش نشان داده ونیتروز آمین تشکیل می شود که عامل شناخته شده سرطان میباشد.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب