مرجع تخصصی آب و فاضلاب

شهر تهران دارای پنج تصفیه خانه در حال بهره برداری است که مشخصات کلی آنها به شرح زیر می باشد:

تصفیه خانه شماره یک (جلالیه)

تاریخچه و محل احداث

تصفیه خانه شماره یک (جلالیه) از قدیمی ترین تصفیه خانه های ایران واقع در ضلع جنوب شرقی تقاطع خیابان دکتر فاطمی و خیابان حجاب می باشد.

مطالعه و عملیات اجرائی آن از اواخر دهه 1320 شروع و در نیمه اول سال 1334 هجری شمسی به بهره برداری رسیده است.

منبع تامین آب این تصفیه خانه رودخانه کرج از ایستگاه آبگیر بیلقان است.

آب خام بعد از حذف شن و ماسه و شاخه و برگهای بزرگ و انجام کلرزنی مقدماتی در آبگیر توسط دو خط لوله فولادی به قطر 1000 میلیمتر و بطول 40 کیلومتر بصورت ثقلی به تصفیه خانه انتقال می یابد.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

آب اين ماده حياتی و با اهميت در دنيا نقش بسيار مهمی را درشکل گيری تمدنها و استمرار آنها داشته است مروری بر سوابق تمدنهايی که در طول تاريخ شکل گرفته اند و شکوفا شده اند نشانگر اين واقعيت است که وجود آب و امکان دسترسی به آن يکی از کليدی ترين عوامل فراگيری و استمرار آنها بوده است . افزايش تقاضا برای آب و اوجگيری رقابت بين مصرف کنندگان مختلف موجب شده انسان برای ايجاد موازنه وتعادل بين توزيع نيازها و منابع آب موجود مستقيما در وضعيت طبيعی رودخانه ها دخالت کند و با ايجاد تاسيسات گوناگون ذخيره و توزيع آب شرايط طبيعی را به منظور تامين نيازهای خود تغيير دهد .
آب معدنی و آب شرب بعنوان يکی از نيازهای اساسی روزمره انسان و استمرار حيات ميباشد . ميزان نياز روزمره هر فرد ۱ تا ۲ ليتر ميباشد که بستگی به شرايط آب و هوايی و سن و سال دارد . استفاده از آب آشاميدنی سالم و گوارا يکی از مهمترين فاکتورهای مصرف آب ميباشد که از ساليان بسيار دور به آن توجه شده است . منشا حدود ۸۰٪ از بيماريهای انسان عدم دسترسی به آب سالم است . ۷۵٪ از مردم جهان سوم از امکانات آب برای مصارف بهداشتی محرومند بنابر اين زمان اين تصور نادرست که آب سالم به هر ميزان که مورد نياز باشد به وفور در دسترس است ديگر سپری شده است واقعيت آن است که آب سالم و گوارا کمياب و گرانبها ميباشد آلودگيها با ايجاد تغييرات نامطلوب در خواص فيزيکی ، شيميايی و بيولوژيکی کيفيت آب را تنزل ميدهند و در مراحلی آب را از حيطه انتقاع ساقط مينمايند . برخی از آلودگی ها زوال پذيرند و به آسانی تجزيه و يا تقليل داده ميشوند نظير مواد زائد کشاورزی و حيوانی و فاضلابهای انسانی بعضی از آلاينده ها نيز انحطاط ناپذيرند مانند جيوه و سرب و برخی از ترکيبات پلاستيکها که از افزايش آنها در آب بايد جدا جلوگيری شود .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

قلیائیت به مقدار یونهایی که در آب وجود دارند و برای خنثی کردن یونهای هیدروژن در واکنش شرکت می کنند، اطلاق می شود. بدین ترتیب قلیائیت معیاری برای توانایی آب جهت خنثی سازی اسیدها به حساب می آید.

اجزای تشکیل دهنده قلیائیت در جدول زیر آمده است. این ترکیبات از تجزیه مواد معدنی موجود در خاک بوجود می آیند. فسفات می تواند از شویندها در خروجی فاضلابها، از کودهای شیمیایی و حشره کشها در زمین کشاورزی نیز بدست آید. سولفید هیدروژن و آمونیاک می تواند محصولات تجزیه میکروبی مواد آلی باشند.

معروفترین اجزای قلیائیت به ترتیب اهمیت عبارتند از

1.بی کربنات

2.کربنات

3.هیدرواکسید

اجزای نامبرده علاوه بر منشا معدنی می توانند از دی اکسید کربن اتمسفر و از تجزیه میکروبی مواد آلی بدست آیند. مقادیر نسبی کونه های قلیائیت بستگی به PH دارند. بنابراین دانستن قلیائیت آب، مکمل دانستن PH آب است. اکتیویته غلظت یون هیدروژن یک محلول را به نام پتانسیل هیدروژن و یا PH نام نهاده اند.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

اولين روش دفع فاضلاب به صورت كاتاليزاسيون در نقاط مختلف جهان ديده مي‌شود. در اين رابطه آثاري در هند با قدمت 7000 ساله به عنوان فاضلابرو به دست آمده است و نيز در شهرهاي قديمي نظير بابل و نينوا و يا همين طور در شهرهايي از کشورهاي باستاني نظير يونان و روم قديم آثار فاضلابروها مربوط به 2000 سال پيش از ميلاد ديده شده است. تا حدود يكصد سال پيش گندابروها به ويژه كانالهاي فرعي فاضلاب به صورت روباز ساخته مي‌شدند. نخست پس از آشكار شدن اثر اين قبيل كانالها در بخش بيماريهاي واگير كوشش بعمل آمد كه تمام گندابروها و فاضلابروها در زيرزمين ساخته شوند. قرار گرفتن فاضلابروها در زير زمين موجب شد كه در پائين رفتن سطح آب زير زميني تاثير نيكويي بنمايد و اين خاصيت نيز جزو محاسن ايجاد شبكه‌هاي جمع آوري فاضلاب قرار گيرد. در كشورمان تا همين اواخر و حتي در حال حاضر در بعضي از شهرها دفع فاضلاب به دو شكل انجام مي‌گيرد، در روش اول در شهرهايي كه عمق آب زيرزميني زياد و نفوذ پذيري زمين نيز نسبتا زياد بود از چاههاي جذبي فاضلاب سود برده مي‌شد و اين روش هنوز هم در بسياري از شهرهاي ايران مورد استفاده است.

روش دوم مربوط به شهرهايي است كه با آب زيرزميني بالا قرار گرفته و يا خاك از نفوذ پذيري مناسب برخوردار نيست در اين گونه شهرها از شيب طبيعي استفاده مي‌شد و با ايجاد زهكشي و يا كانال فاضلاب به خارج شهر هدايت مي‌شده است و يا از وجود آبهاي سطحي نظير رودخانه بهره گرفته و فاضلاب از محيط شهر دور مي‌شده است.

در جهاني كه ما در آن زندگي مي‌كنيم بعلت محدوديت منابع، اهميت جمع‌آوري فاضلاب بر كسي پوشيده نيست. زيرا با بزرگ شدن شهرها و افزايش جمعيت آنها از يك سو و گسترش صنايع و كارخانه‌ها از سوي ديگر مسئله آلودگي محيط‌ زيست روز به روز اهميت بيشتري پيدا مي‌كند. با گسترش زندگي ماشيني و به علت توجه نكردن افراد به منافع همگان هر روز انواع بيشتري از آلودگي محيط‌ زيست زندگي انسان و محيط را ناسالم تر و زيستن آنها را در معرض خطر جدي‌تر قرار مي‌دهد. هواي آلوده به گازهاي سمي آبهاي آلوده به مواد بيماري‌زا و بالاخره صداهاي بلند و ناهنجار همگي زندگي موجودات زنده را در كره زمين با مشكل مواجه كرده‌اند. خوشبختانه در صورتيكه فرهنگ همگاني بالا رفته قوانين موجود بر اثر حفاظت محيط‌ زيست اجرا شده و بسته به نياز محيط، قوانين تازه‌اي به آنها افزوده گردد مي‌توان اميدوار بود كه مشكل قابل حل باشد. فاضلابها به علت مواد زايدي كه در خود دارند جزء آلوده كننده‌هاي محيط‌ زيست به شمار مي‌روند و بايد آنها را جمع‌آوري نمود و نخست آنها را پايش و تصفيه كرد و بعد از آن آب را به چرخه خود در طبيعت برگرداند.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

اين سامانه بگونه‌ اي طراحي شده كه با پروژه تخليه هرز آب و قوانين بهداشتي مطابقت داشته باشد. اين سامانه نه تنها يك جداكننده آلودگي است بلكه دستگاهي كوچك براي تصفيه فرعي است. دفتر انرژي روستايي ميانژو كار تحقيقي خود را جهت تصفيه فاضلاب خانگي شهري با كاربري فنّاوري تصفيه ايمهاف تانك آغاز نمود. تجربيات مكرر روي فاضلاب نشان داد ميزان جداسازي ياخته هاي آلوده9/99 درصد است كه حدود 77 درصد از آن مربوط به باكتريهاي آلوده روده بزرگ است. ميزان جداسازي مولفه‌ هاي بنياني از قبيل:
COD, BOD, SS, TS و كروما به ترتيب 6/95، 3/98 ،2/98،9/93 و 6/93 مي باشد. تمامي مقادير جداسازي شده به استانداردهاي بهداشتي GB7959-87  مربوط به كود كشاورزي بي ضرر دست يافته و همچنين به سطح اوليه استانداردهاي GB8978-88  براي تخليه مخلوط فاضلاب دست يافته است. از سال 1988 فنّاوري تصفيه بيوگاز مربوط به آبريزگاههاي شهري، اقامتگاهها، ساختمانها، هتل ها‌ و منظرگاهها بكارگرفته شده است. تا پايان سال 2000 مجموعا  850 دستگاه تصفيه ايمهاف تانك در چند شهرك، مراكز مسافرتي و بيمارستانها نصب شد كه 45 هزار تن فاضلاب را روزانه تصفيه مي‌كند كه 92 درصد كل شهر را پوشش مي‌دهد.
1-خصوصيات فني سامانه تصفيه ايمهاف تانك
سامانه تصفيه ايمهاف تانك شامل يك استخر پيش تصفيه و يك استخر پس از تصفيه مي‌باشد. استخر پيش تصفيه به دو مرحله اصلي و فرعي تقسيم مي‌شود كه هر دو شامل مخازن تصفيه بي‌هوازي مي‌باشند. تفاوت اين دو مخزن در لوله هاي pvc  است كه در مخزن فرعي اين لوله ها ثابت هستند و فضاي بين هر كدام 200 سانتي متر است تا بصورت بسته بندي نرم تغذيه شوند. استخر پس از تصفيه براي صافي نمودن بكار مي‌رود. نسبت ابعادي استخر اصلي، استخر فرعي و استخر فليتر سازي 4 به 3 به3 مي‌باشد. عامل در نظر گرفته شده جهت تعيين ابعاد براي هر 5/0 تا 7/0 مترمكعب است. در فاضلاب انساني و فاضلاب ناشي از شست و شوي خانگي چگالي مولفه‌هاي بنياني، باكتريهاي مختلف و ياخته هاي آلوده به نسبت كم مي‌باشد. تنها زمانيكه ابعاد تصفيه كننده توسط HRT  ( زمان نگهداري هيدروليكي ) و مداومت تخليه بيومس تعيين مي شود مولفه هاي بنياني مي توانند كاهش يابند و تمام انواع باكتريها و ياخته هاي آلوده كشته شوند.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

تعيين نياز آبي
برآورد نياز آبی در شهرها بر مبناي اندازه گيري برآورد آب مصرفي در دوره هاي زماني مختلف صورت ميگيرد . براي اينكار لازم است كه مقداري از آب مصرف شده با توجه به سوابق مصرف اب در گذشته و پيش بيني مصارف آب در آينده ، كه به نوبه خود تابع مشخص نمودن منابع تأمين آب ، امكانات آبرساني ، عادات و استانداردهاي مصرف آب و غيره مي باشد ، تخمين زده شود .
1-نياز آبی شهر

1-1- تأسيسات موجود آبرساني
1-2- بررسي ميزان توليد آب
1-3- مصارف آب شهري
مصارف آب شهري معمولاًشامل چهار گروه اصلي مي شوند:
1)مصارف خانگي
2)مصارف فضاي سبز
3)مصارف عمومي
4)مصارف تجاري وصنعتي
5)مقاديربحساب نيامده ونشت از سيستم
تعيين مصرف سرانه و نتيجتاً كل مصرف آب در مناطق مورد مطالعه از مهمترين پارامترهايي است كه       مي بايست جهت طراحي مورد توجه قرار گيرد. در حال حاضر آب تامين شده در شهر ------ به مصارف خانگي ، عمومي و تجاري ميرسد و قسمتي از مصارف خانگي را مصارف فضاي سبز خانگي تشكيل ميدهد. در اين بخش ، ابتدا ميزان مصارف فوق در حال حاضر با توجه به آمار مصارف اخذ شده از شركت آب و فاضلاب بررسي گرديده و سپس مصارف آينده پيش بيني گرديده است .
1-3-1- بررسي مصارف آب ساليانه مشتركين
در مراجعاتي كه در طول مدت طرح به شركت آب و فاضلاب ------ شده ،آمار قرائت كنتور و مصرف مشتركين، از تاريخ 1/1/84 لغايت 30/8/84 دريافت گرديد که خلاصه آمار دريافت شده در جدول شماره 1 ارائه شده است.با فرض اينکه جمعيت ------ در سال 84 برابر 40000 نفر باشد و 75 درصد جمعيت شهر تحت پوشش قرار گرفته باشند سرانه کاربری های مختلف محاسبه شده است.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

روشهای گندزدایی آب آشامیدنی

(حذف آلاینده های میکروبی)

این مقاله، ترجمه مطلبی است باعنوان :

WATER TREATMENT DEVICES - FOR DISINFECTION OF DRINKING WATER
برگرفته ازسایت: Water Talk سازمان بهداشت کانادا

مقدمه :

رشدآگاهی های عمومی از قابلیت آلودگی آبهای زیرزمینی وسطحی ونیز افزایش تمایل به انجام فعالیتهای تفریحی درمحیطهای باز،در مناطقی که تحت پوشش آب شرب سالم وبهداشتی قرارندارندمنجربه افزایش بهره گیری ازسیستم های ضدعفونی کننده آب گردیده است. بطور کلی چشمه ها وچاهها،دریاچه ها،رودخانه ها ودیگر منابع آب سطحی ،بعنوان منابع منحصربه فردآب برای گروههایی ازمردم بویژه روستائیان،چادر نشینان،مسافران وگردشگران مورداستفاده قرارمی گیرند. برخلاف سیستم های آب شهری، این منابع ممکن است تحت پوشش آزمایشات روتین وروزمره برای تشخیص آلودگیهای میکروبی قرارنگیرند ویا حتی روشهای مناسب گند زدائی آب در خصوص این منابع به اجراء درنیاید.

چاههاوچشمه های شخصی درصورتیکه درمحل ویا شرایط نامناسب ایجاد شده باشند ویا مورد نفوذ آبهای سطحی آلوده قرار گیرند می توانند به راحتی آلوده گردند. در حقیقت سفره های آب زیرزمینی (در اثر عبورازلایه های زیرین خاک از جمله خلل وفرج سنگها یا ماسه ها ) حتی به تنهایی می توانند منشاء آلودگی باشند.آبهای سطحی وآبهای زیرزمینی حفاظت نشده همواره در معرض آلودگی مدفوعی از سوی انسانها ، احشام ، حیوانات وحشی وخانگی هستند.

آب برداشت شده از دریاچه ها ، رودخانه ها ، رودها وتالاب ها ممکن است تمیز وزلال بنظر برسد وطعم وبوی نامطلوب نداشته باشد، امامتاسفانه در هر صورت عوامل بیماریزایی درآب یافت می شوند که نه تنها مضر هستند بلکه قابل رویت با چشم غیر مسلح نیزنمی باشند ،ضمن اینکه ممکن است بدون طعم وبونیز باشند. این باکتریها ،ویروسها وتک یاخته ایها ممکن است موجب ایجادحالت تهوع یا تب ویا منجر به بیماریهای خطرناکتر از جمله اسهال شدید، هپاتیت ویا تب تیفوئید (حصبه) گردند. این گونه آبها همواره باید قبل از مصرف برای شرب یا طبخ غذا ضد عفونی شوند.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب