مرجع تخصصی آب و فاضلاب

آبیاری رساندن آب به مزرعه به منظور افزايش رطوبت خاك و فراهم آوردن امكان رشد گياهان به ويژه در سرزمينهاي خشك و نيمه خشك.

ويژگيهاي طبيعي منابع آب در ايران: پراكندگي و نحوة استقرار مرتفعات يك سرزمين به عنوان شالودة لازم براي شناخت ويژگيهاي موجودي آب، از اهميتي خاص برخوردار است. تقريبا پراكندگي و نحوة استقرار مرتفعات يك سرزمين به عنوان شالودة لازم براي شناخت ويژگيهاي موجودي آب، از اهميتي خاص برخوردار است. تقريباً در تمامي استانهاي ايران، كم و بيش، نقاطي با ارتفاع بيش از 500،2 متر بالاي سطح دريا وجود دارد . در اين ميان، ارتفاع متوسط كشور حدود 500،1 متر بالاي سطح درياست .

ايران به واسطة قرار داشتن در منطقة واقع در ناحية نيمه حارة بياباني، از يك‌سو زير تأثير صحراي عربستان و از سوي ديگر متأثر از منطقه تركستان ـ آسياي مركزي است و با توجه به ارتفاعات واقع در آن، خصوصيات اقليمي ويژه‌اي يافته است . دو نوار كوهستاني زاگرس و البرز همانند سدهايي در برابر توده‌هاي هواي مرطوب مديترانه‌اي و خزري، نه تنها در ميزان خشكي بخشهاي وسيعي از ايران مركزي دخالت دارند (گنجي، 233؛ بومونت، «روش سنتي... »، 2) بلكه باعث مي‌شوند تا دامنه‌هاي خارجي اين ارتفاعات با دريافت سهم بيشتري از نزولات آسماني، هم از نظر طبيعي و هم از لحاظ اشكال فعاليتهاي انساني و بهره‌برداري از منابع، ساختاري متفاوت داشته باشند .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

تصفیه فاضلاب
همه جوامع، هم به صورت مايع وهم به صورت جامد، فضولات توليد مي كنند. بخش هاي مايع اين فضولات، يا فاضلاب، اساساً همان آب مصرفي جامعه است كه در نتيجه ي كاربردهاي مختلف آلوده شده است. از نظر منابع توليد، فاضلاب را مي توان تركيبي از مايع يا فضولاتي دانست كه توسط آب از مناطق مسكوني، اداري و تأسيسات تجاري و صنعتي حمل شده و، برحسب مورد، با آبهاي زير زميني، آبهاي سطحي و سيلابها آميخته است.

اگر فاضلاب تصفيه نشده انباشته شود، تجزيه مواد آلي آن ممكن است منجر به توليد مقدار زيادي گازهاي بدبو شود. علاوه بر آن، فاضلاب تصفيه نشده معمولاً حاوي ميكروارگانيسم هاي بيماري زاي فراواني است كه در دستگاه گوارش انسان زندگي مي كنند و يا در برخي فضولات صنعتي موجودند. فاضلاب، شامل مواد مغذي نيز هست كه مي تواند سبب تحريك رشد گياهان آبزي شود، و ممكن است ترکيبات سمي نيز داشته باشد، بنا به دلايل انتقال سريع و بدون دردسر فاضلاب از منابع توليد، و سپس تصفيه و دفع آن، نه فقط مطلوب، بلكه در جوامع صنعتي ضروري است.

1-2- اهداف تصفيه فاضلاب و تاريخچه آن

روش هاي تصفيه فاضلاب در ابتدا به منزله پاسخي به نگراني در مورد بهداشت عمومي و شرايط نامساعد ناشي از دفع فاضلاب در محيط زيست به وجود آمدند. با بزرگ شدن شهرها در ايالات متحده، محدوديت زمين هاي دسترس پذير براي تصفيه و دفع فاضلاب كه عمدتاً به صورت آبياري و نفوذ منقطع، يعني روش هاي رايجي كه در اوايل قرن بيستم انجام مي شد، نيز اهميت يافت. هدف از ابداع روش هاي جديد تصفيه فاضلاب، تسريع نيروهاي طبيعي تحت شرايط كنترل شده در تصفيه خانه هاي نسبتاً كوچك بود.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

بيماريهاي منتقله توسط آب:

الف – بيماري‌هاي منتقله توسط آب (Water Borne Diseases)

در اين طبقه بيماري‌هايي گنجانده مي‌شوند كه عامل اصلي بيماري در آب بوده و از طريق بلع به انسان منتقل مي‌شود. وبا، حصبه، شبه حصبه و بسياري از بيماري‌هاي عفوني ديگر در اين زمـره قرار مي‌گيرند. بهبود كيفيت آب و عدم استفاده از ديگر منابع غيربهداشتي آب حتي به طور موقت، مي‌تواند در از بين رفتن اين بيماري‌ها نقش بسزايي ايفا نمايد.

ب – بيماري‌هاي ناشي از عدم شستشوي كافي Diseases) (Water Washed

وقوع اين بيماري‌ها بيشتر به دليل عدم دسترسي به آب كافي است. از اين رو كميت آب بيش از كيفيت آن دخيل مي‌باشد. بيماري تراخم مثال خوبي از اين گروه از بيماري‌ها است. افزايش كمّي مقادير آب مصرفي و بهبود شرايط دسترسي و قابل اعتماد و بهداشتي بودن آب‌هاي مورد مصرف در منازل و ارتقاي سطح بهداشت جامعه موثرترين راهكارهاي رفع اين گروه بيماري‌ها تلقي مي‌شود.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

مديريت تقاضاي آب

رشد روز افزون جمعيت، توسعه صنعت، گسترش شهرنشيني و بالا رفتن سطح رفاه، سبب افزايش تقاضاي آب از يک سو و بدتر شدن کيفيت منابع محدود آب از سوي ديگر شده است. در ميان مصارف مختلف آب، آب شهري به خاطر مسائل بهداشتي و نيازهاي اوليه و اساسي انسان به آب و نيز احتمال بروز تنشهاي اجتماعي، از حساسيت و اولويت بيشتري برخوردار است.

مديريت منابع آب:

مديريت منابع آب را مي‌توان مجموعه‌اي از تمهيدات فني، اداري و قانوني دانست كه هدف آن برقراري تعادل و توازن ميان تقاضا براي آب از يك سو و تأمين آب از سوي ديگر مي‌باشد.

جنبه هاي مديريت منابع آب:

-  مديريت تأمين آب

-  مديريت تقاضاي آب

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

دبي جريان آب

مقدار آبي که در يک ثانيه از يک منبع آب (چاه، چشمه، قنات، رودخانه، کانال و غيره) جريان پيدا مي کند دبي ، بده و يا آبدهي آن منبع مي گويند و با حرف Q نشان داده مي شود. دبي جريان آب را در سيستم متريک بر حسب متر مکعب در ثانيه ، متر مکعب در ساعت و يا ليتر در ثانيه بيان مي کنند. واحد مترمکعب در ثانيه براي دبي هاي زياد مثل رودخانه و کانال هاي بزرگ و واحد ليتر در ثانيه براي جريان هاي آب چاه ها و ابي که وارد نشتيها مي شود، بکار مي رود.

روش هاي اندازه گيري دبي جريان آب :

الف)روش اندازه گيري دبي جريان آب به روش وزني : در اين روش مقدار اب جريان يافته که از يک منبع آب را در واحد زمان بر حسب واحد وزني اندازه گيري مي کنيم.
وسايل لازم :
ظرف خالي، قپان يا ترازوي مناسب براي توزين و کرونومتر

شرح آزمايش :
ظرف خالي که وزن آن قبلاً تعيين شده باشد را در زير جريان آب قرار داده وحدت زماني را که طول مي کشد از آب پر شور شود(t) مشخص مي کنيم، سپس ظرف توأم با آب را با ترازوي و يا قپان وزن کرده و با استفاده از فرمول زير دبي را محاسبه مي کنيم.
Q = دبي يا بده جريان بر حسب ليتر در ثانيه
P1 = وزن خالي ظرف kg
P2 = وزن ظرف + آب kg
T = زمان بر حسب ثانيه
Y = وزن مخصوص آب بر حسب kg/I

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

آب در زندگي بشر در مواردي، از قبيل آشاميدن، کشاورزي، دامپروري ، توليد نيرو و مصارف صنعتي و شهري کاربرد وسيعي دارد.
پيوند هيدروژني : براي متصل شدن مولکول هاي آب به يکديگر و يا به ساير سطوح، هيدروژن نقش مهم و کليدي را بازي مي کند. به اين عبارت که اتم هيدروژن با اينکه به اکسيژن يک مولکول جذب شده است در همان زمان به اکسيژن مولکول هاي مجاور نيز متصل مي شود به اين پيوند، پيوند هيدروژني مي گويند.

خواص فيزيکي آب :

نقطه انجماد: انجماد مايعات در درجه حرارت معيني شروع شده که اين درجه حرارت را نقطه انجماد مايع مي نامند. نقطه انجماد در شرايط متعارف صفر مي باشد.
نقطه جوش : به عبارتي نقطه جوش دمايي است که در آن دما، آب از حالت مايع به حالت بخار تبديل مي شود. نقطه جوش آب خالص در شرايط متعارفي 100 سانتي گراد با وجود ناخالصي ها و املاح نقطه جوش را افزايش مي دهد.
وزن مخصوص آب : وزن يک سانتي متر مکعب آب خالص را وزن مخصوص آب مي نامند که در 4 سانتي گراد معادل يک مي باشد. وزن مخصوص آب در حالت جامد (يخ) حدود 92/0 گرم بر سانتي متر مکعب و وزن مخصوص آب صفردرجه 9987/0 گرم بر سانتي متر مکعب است.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

آبياري

عبارتست از رسانيدن آب کافي به خاک به منظور تأمين رطوبت لازم براي رشد گياه

هدف از آبياري :

1 – تأمين رطوبت لازم براي رشد گياه
2 – کم کردن خطر يخبندان
3 – از بين بردن و يا کم کردن نمک موجود در گياه
4 – حاصل خيز کردن و اصلاح اراضي کم قوت و شني به کمک آبهايي که داراي املاح معدني هستند.
5 – ايجاد سهولت و امکان اجراي عمليات زراعي
6 – کنترل درجه حرارت براي رشد بهتر گياه

روش هاي آبياري :

به هر روشي که بتوان آب را به پاي بوته رسانده و رطوبت مورد نياز گياه را تأمين کرد، روش آبياري مي گويند که عبارتست از :

1 – آبياري سطحي يا ثقلي :
در اين روش آب تحت تأثير ثقل به حرکت درآمده و تمام (در کراتي ونواري) و يا قسمتي (در نشستي) از سطح مزرعه را مرطوب مي سازد.

2 – آبياري با لوله هاي تحت فشار :
آب در شبکه اي از لوله ها به صورت تحت فشار جريان داشته و به صورت باران (باراني) و يا به صورت قطرات ( قطره اي) رطوبت خاک را تأمين مي کند.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب