مرجع تخصصی آب و فاضلاب

مقدمه :
مسئله بيرون راندن فاضلاب از محيط زيست انسان از زماني به وجود آمد كه مردم به زندگي گروهي روي آوردند . با پيدايش شهرها و گسترش شبكه هاي آبرساني انسان براي پاكسازي و پاك نگهداري زندگي خويش ، بيرون راندن پساب هاي به دست آمده را پسنديده و لازم ديد . پس از پيشرفت تكنيك شبكه هاي آبرساني ساختن شبكه هاي دفع فاضلاب ها نيز مورد توجه قرار گرفت .
قديمي ترين كاناليزاسيون را مي توان در آثار تمدن هنديان مشاهده نمود . در اين آثار كه تاريخ آن ها به حدود 7000 سال پيش نسبت داده مي شود . باقيمانده فاضلابروهايي با ديواره آجري و يا سفالي براي هدايت فاضلاب هاي خانگي ديده مي شود .
در خرابه هاي شهر بابل و نينوا نيز در جزيره كرت آثاري از مجراهاي فاضلاب و آبريزگاههاي همگاني ديده شده اند . در شهرهاي يونان و رم قديم آثار فاضلاب روهايي به قطرهاي 2 تا 3 متر ديده مي شوند كه ساختمان آن ها را به 2000 سال قبل از ميلاد نسبت مي دهند . در اورشليم آثار كانالهاي هدايت فاضلاب به بيرون شهر و جمع آوري آن در درياچه هاي فاضلاب و حتي استفاده از فاضلاب به عنوان كود در كشاورزي ديده شده است كه تاريخ ايجاد آن به حدود 3000 سال پيش مي رسد . در شهر بمبئي باقيمانده گندابروهايي مشاهده مي شود كه ساختمان آن ها را به محدود 1900 سال پيش مربوط مي دانند .
تاحدود يك صد سال پيش گندابروها و به ويژه كانال هاي فرعي فاضلاب به صورت روباز ساخته مي شدند . بعد از آشكار شدن اثر اين قبيل كانال ها در بخش بيماري هاي واگير ، كوشش به عمل آمد كه تمام گندابروها و فاضلابروها در زير زمين ساخته شوند . قرار گرفتن فاضلابروها در زير زمين موجب شد كه در پائين رفتن سطح آب زيرزميني تاثير نيكويي بنمايد و اين خاصيت نيز جزء محاسن شبكه هاي جمع آوري فاضلاب قرار گيرد .
كانال هاي اصلي شبكه جمع آوري فاضلاب ( اگو ) براي اولين بار در سال 1789 ميلادي در شهر پاريس به طول 36 كيلومتر ساخته شدند .
شهر لندن پس از كشتاري كه بيماري وبا در آن انجام داد و طي آن 25 هزار نفر تلف شدند در سال هاي 1832 تا 1848 داراي شبكه زيرزميني جمع آوري فاضلاب شد .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

روش های کاهش تلفات آب در فرایند تصفیه

واحد های جمع آوری پساب شستشو

هدف : در فرایند های متعارف تصفیه خانه آب ، اغلب 2 تا 3 درصد از آب تصفیه شده را برای شست و شوی فیلتر در نظر میگیرند. قبل از سال 1965 مرسوم بود که این آب را منبع آب و یا منبع های دیگر آبی برگشت می دادند. اما ، بعد از قانون  500- 92 و قانون اصلاحیه  کنترل آلودگی آب در سال  1972 ، این کار نیز ممنوع اعلام شد. در نتیجه هم پساب شستشوی فیلتر و هم لجن خروجی زلال سازی در دسته فاضلاب های صنعتی قرار گرفتند  و برای دفع آنها  تصفیه خانه ها باید  قوانین را رعایت  می کردند. این قوانین توسط سیستم های حذف تخلیه آلوده کننده ها (NPDES  ) منتشر شده بود.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

مواد غذائي گياهي

فسفر – نيتروژن – كربن – سه عنصري هستند كه واكنش دهنده هاي وابسته به كيفيت و شرايط هستند . فاضلاب انساني و زباله هاي صنعتي كه منابع قابل توجهي از مواد غذائي به ويژه تركيبات فسفره دارند و در آب حل شده و عامل محدود كننده مي شوند .

70 % تركيبات فسفره در فاضلابها در اثر استفاده از شوينده هاي خانگي است كه بايستي از تركيبات شوينده حذف گردند . اين تركيبات وقتي كه در آب وارد مي شوند به رشد جلبكها كمك نموده و باعث بهم خوردن تعادل اكوسيستمها مي شوند

مواد آلي مصنوعي

شوينده ها و مواد آفت كش – حلالها – رنگها و فيبرها باعث تغييراتي در بو ، مزه و رنگ آب شده و باعث مسموميت آب و خطر براي جانوران و گياهان مي شوند .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

مدیریت پسماند ها

پسماند های تصفیه آب موادی هستند که در فرایند های مختلف تصفیه حذف شده و دارای مقادیر زیادی آب هستند . این پسماند ها مواد مولد کدورت  و رنگ ، جامدات آلی و غیر آلی  ، جلبک ها ، باکتری ها ، ویروس ها  و مواد شیمیایی رسوب کرده را شامل میشوند. این مواد محصولات جانبی انعقاد شیمیایی ، رسوب آهن و منگنز ، شستشوی صافی ها ، سختی گیری ، احیای رزین ها و ریز پالاینده ها ست . مایع حاصل ممکن است دارای 3 تا 10 در صدحجمی آب باشد. بسته به نوع فرایند و کیفیت آب خام ، غلظت جامدات موجود در پسماند ها بین 1/0 تا 4 درصد متغیر است . این پسماند ها نباید به داخل نهر ها ، رودخانه ها یا دریاچه هایی که از آنها منشا گرفته اند ، تخلیه شوند.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

آب مهمترین ماده شیمیایی است. در قرن جاری منابع آب شیرین از چاههای نفت با ارزش تر خواهند بود. 80% سطح زمین از آب پوشیده شده است.

97% از آب های موجود شور هستند.

2% از آب های جهان به صورت یخ های قطبی هستند.

1% آب جهان شیرین و قابل استفاده است.

فعاليتهاي مربوط به توسعه منابع آب تغييراتي را در محيط زيست به دنبال دارد . اثرات زيست محيطي سيستم هاي توسعه منابع آب ، در ضمن مفيد بودن مي تواند مضر هم باشند . براي مثال مخازن سد ها اغلب بخشهائي از بستر سيل گير رودخانه و نيز حوزه آبريز را تخريب مي نمايند درحاليكه از طرف ديگر درياچه اي بوجود مي آورند و به اين ترتيب بعضي از خصوصيات زيست محيطي و اكولوژي اين رودخانه ها در حوزه هاي آبريز از دست ميرود . افزايش دماي زمين به اين معني است كه سطح آب دريا بالا خواهد رفت و مناطق ساحلي و روخانه ها را غرقاب خواهد كرد و زندگي بيش از 100ميليون جمعيت را به مخاطره خواهد انداخت .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

تفاوت گندزدا باضدعفوني كننده

اولين بار Semmelweis  ارزش استفاده از محلولها در پيشگيري و كاهش دادن بيماريها نشان داد ، سپس ليستر Lister   نيز موفق شد با بكار گيري اسيدكربوليك شمار عفونت  زخم ها را كاهش داده و از آنها پيشگيري نمايد .

اهميت استفاده از مواد گندزدا و ضدعفوني كننده حتي در عصر طلايي آنتي بيوتيك ها نيز كاسته نشده است .

در گذشته نه چندان دور مواد گندزدا وضدعفوني كننده را تحت يك عنوان مي خواندند .

از بين بردن كليه ميكروارگانيسم هاي يك جسم يا بافت زنده هميشه امكان پذير نيست، مثلا پوست سالم را مي توان در معرض مواد شيميايي مخرب قرار داد و هدف ما كاهش تعداد عوامل بيماريزا و عوامل مولد آلودگي و بيماري تا حد امكان مي باشد .

اساس بحث اين مقوله بيان تفاوت و سپس استفاده صحيح از دو واژه "گندزدا" و "ضدعفوني" مي باشد .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

كاربرد نانوفـيلتراسيون در تصفيه آب
آب از ضروري ترين عناصر حيات بر روي كره زمين است و يك سرمايه ملي محسوب مي شود. تا بيست سال گذشته، انرژي مهمترين سرمايه ملي كشورها بود اما در آينده نزديك آب به جاي نفت در رديف نخستين سرمايه ملي كشورها قرار خواهد گرفت. به گفته كارشناسان، براي انرژي غيرنفتي جايگزين هايي البته نه چندان ارزان تر اما قابل دسترس وجود خواهد داشت، در حالي كه براي آب، اين مايه حياتي جايگزيني وجود ندارد و به همين دليل تاكيد فراواني بر صرفه جويي و استفاده بهينه از منابع آن صورت مي گيرد. از سويي، توانايي بازيافت آب و امكان دسترسي به منابع مناسب تر براي مصارف گوناگون از ضروريات مهم است.
در فناوري نوين نانو با بكارگيري روشهاي متنوعي مي توان آب را از پسابهاي آلوده براي مصارف كشاورزي، صنعتي و حتي خانگي بازيافت كرد. همچنين استفاده از فناوري نانو در راستاي كاهش اثرات سوء زيست محيطي بعنوان يكي از راهكارهاي مديريتي مطرح است و نانو تكنولوژي به عنوان جبران كننده زيانهاي زيست محيطي ناشي از ضايعات صنعتي شناخته مي شود.
در كارگاه علمي - تخصصي مشترك ايران و آلمان، با موضوع » فناوري نوين در تصفيه آب و پساب«، به غير از كاربرد ازن در ضدعفوني كردن آب كه در شماره هاي پيشين ماهنامه مورد اشاره قرار گرفت، يكي ديگر از مسائل مطرح شده توسط متخصصان آب و فاضلاب اهميت كاربرد نانو تكنولوژي در تصفيه آب و پساب، خصوصاً استفاده از فرآيندهاي غشايي از قبيل اسمز معكوس، ميكروفـيلتراسيون، اولترا فـيلتراسيون و نانو فـيلتراسيون بود.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب