مرجع تخصصی آب و فاضلاب

مقدمه:

از آنجائیکه ورود مستقیم فاضلاب ها در آب دریاها و رودخانه ها و یا رها ساختن آنها در زمین موجب آلودگی شدید آبهای سطحی و زیرزمینی می گردد لذا حداقل باید فاضلابها را ابتدا بطرقی تصفیه مقدماتی نمود و پس از آن در دریاها یا زمینها رها ساخت. در ضمن فعلاً در تمام شهرها و یا در تمام نقاط شهر شبکه فاضلاب وجود ندارد. تا پس از انتقال به تصفیه خانه، فاضلاب را تصفیه نمود. و از آلودگی محیط زیست جلوگیری کرد. لذا طرح دیگری برای حفظ محیط زیست باید ارائه نمود.  

کلمات کلیدی: فاضلاب، محوطه جذب، تصفیه ، تانک سپتیک

تانک سپتیک :

کامرون (D- Cameron) در سال 1895 میلاد برای اولین بار در انگلستان مخزنی بنام عفونت یا تانک سپتیک ساخت. تانک سپتیک برای تصفیه مقدماتی فاضلاب مناطق مسکونی، مدارس، پارک ها، کمپ‌های تابستانی و هتل ها بکار می رود. و بعلت ارزانی و سهولت ساخت مورد توجه زیادی قرار گرفته است.

تانک سپتیک یک انبار زیرزمینی است که برای نگهداری فاضلاب ساخته می شود. بصورت منفرد یا دو انباره ساخته می شود. در تانک های دو انباره، انبار اول برای ته نشینی، هضم لجن و انبارکردن لجن بکار می رود. و انبار دوم برای ته نشینی مجدد و جلوگیری از دفع لجن و یا مواد جامد دیگری که از ته انبار اول رد شده اند مورد استفاده قرار می گیرد.

در تانک سپتیک ها لوله های ورودی و خروجی وجود دارد که معمولاً برای جلوگیری از گرفتگی بشکل T ساخته می شوند و در ضمن شاخه بالایی لوله عمل تخلیه نیز صورت می گیرد.

قطر لوله ورودی نباید کمتر از 4 اینچ باشد. اگر عرض تانک مساوی یا کوچکتر از 2/1 متر باشد یک لوله ورودی و اگر حدود 2متر باشد دو لوله ورودی لازم است و تعداد لوله های خروجی نیز چنین است. در سرتاسر عرض تانک مانعی بفاصله 15 سانتی متر از دیواره تانک نصب می شود . کف تانک های ساخته شده برای جمعیت های کمتر از 30 نفر مسطح و بدون شیب است ولی برای تانک های بیشتر از 30 نفر سطح قسمت اول تانک باید شیبی برابر  نسبت به سطح افق داشته باشد.
در تانک سپتیک مواد جامد ته نشینی شده و مواد روغنی بصورت شناور در می آیند و لجن نیز در ته تانک انبار می شود که این لجن ها هم در دوسال یکبار از ته تانک لجن روبی می شوند. از آنجائیکه هیچگونه اعمالی از قبیل اختلاط، گرم کردن ، کنترل PH و غیره در این تانک ها انجام نمی گیرد لذا نمی توان از هضم کامل لجن در این تانک ها مطمئن بود. و باید آنزیم هایی جهت تسریع هضم فاضلاب به تانک افزوده نشود.
عمق مؤثر برای تانک سپتیک حداقل 120 سانتی متر است که همان ارتفاع سطح آزاد فاضلاب می باشد. و معمولاً از سطح آزاد فاضلاب تا سقف نیز حدود 30تا40 سانتی متر فاصله در نظر گرفته می شود البته در تانکهای بظرفیت بزرگ که از نظر اقتصادی لازم است عمق مؤثر بیشتری در نظر گرفت ولی از نظر کار سپتیک تانک عمق مؤثر کمتر دارای بهره بهتری است. قسمت ورودی معمولاً حجمش در حدود دو برابر قسمت دیگر است جریان فاضلاب بین دو قسمت یا بوسیله سرریز بوده و یا از بدنه دیوار داخلی بفاصله 30 سانتی متر تا 45 سانتی متر از سطح آزاد فاضلاب سوراخهایی به قطر 10سانتی متر و بفاصله فواصل محور تا محور برابر 30 سانتی متر در نظر می گیرند تا فاضلاب بین دو قسمت جریان داشته باشد اینکه قسمت ورودی حجم زیادتری دارد به دو دلیل است.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

لوله‌های مورد استفاده در شبکه جمع آوری فاضلاب

بخشی از فرایند جهانی حفاظت از محیط زیست و دست یابی به توسعه پایدار، در حفاظت از منابع آب و خاک با استفاده بهینه از آنها و انتقال و تصفیه پسابهای شهری، روستایی و خصوصاً صنعتی تبلور می یابد و یکی از مهمترین چالش‌های فرا روی این فرایند استفاده از مناسب‌ترین خطوط انتقال به لحاظ فنی، تکنولوژیکی، اقتصادی و زیست محیطی است. گزینش نامناسب لوله علاوه بر اخلال در عملکرد صحیح سیستم و احیاناً آلودگی محیط زیست بار مالی هنگفتی را جهت تعمیر،‌ جایگزینی و یا نگهداری خطوط لوله بر هزینه‌های جاری متداول، تحمیل می‌نماید. عوامل متعددی در انتخاب و تعیین مشخصات لوله‌ها و جنس آنها باید در نظر گرفته شود. یک سازة مهندسی ناگزیر به همان اندازه به جنس زمین بستگی دارد که به مواد فرآورده شده. به نقل از اسپانگلرSpangler؛«همة‌ سازه‌ها، بدون توجه به موادی که از آن ساخته شده‌اند، نهایتاً‌ روی خاک یا سنگ و 000 قرار گرفته‌اند» در مورد فاضلاب‌روها، کانال‌ها، تونل‌ها و دیگر سازه‌های زیرزمینی، خاک،  ‏نه تنها به عنوان مصالح زیرسازی که سازه روی آن استوار شده،

 بلکه به عنوان منشاء اصلی باری که این سازه‌ها در سیستم اجرا شده (Service) در معرض آن قرار دارند و باید برای تحمل آن طراحی شوند حائز اهمیت است. هدف از طراحی سازه‌ای خط لوله، ایجاد یک کنش و واکنش پایا بین لوله و خاک پیرامون آن می‌باشد، طوری که در آن شکل لوله تقریباً حلقوی باقی بماند. قبل از اینکه به شرح انواع لوله‌ها بپردازیم لازم است تفاوت بین لوله سخت(Rigid)  و انعطاف‌پذیر(Flexible) بیان شود. یک لوله سخت برای تحمل بار وارده فقط متکی به استحکام و سفتی خود می‌باشد. از سوی دیگر یک لوله انعطاف‌پذیر معمولاً قادر نیست بیشتر از قسمت کوچکی از بار وارده را با استفاده از استحکام خودش تحمل کند. یک لولة‌ انعطاف‌پذیر برای ایجاد استحکامی که بتواند بار وارده را تحمل کند، به فشار واکنش زمین نیاز دارد. در واقع بار استاتیک عمودی زمین، از دیواره لوله به خاک پیرامون منتقل می‌شود. لوله‌های بتنی، سفالی و چدنی مثالی از لوله‌های سخت هستند. لوله‌های فولادی، آلومینیم و پلاستیک معمولاً انعطاف‌پذیر در نظر گرفته می‌شوند. انواع لوله‌ها ممکن است بر اساس نوع، مواد و طراحی دیواره، محدودیت‌های متفاوتی در اجرا داشته باشند. مقایسه انواع لوله‌ها بایستی در شرایط ویژه هر پروژه انجام گرفته و مناسب بودن یا نبودن یک نوع لوله با توجه به شرایط محیطی، امکانات بهره‌برداری و کارگذاری، بررسی و سپس انتخاب گردد. در این مبحث انواع لوله‌های مورد استفاده در طرح‌های عمرانی، برتری و مشکلات موجود این لوله‌ها در ارتباط با تأسیسات فاضلاب، مورد بررسی قرار گرفته و در انتها مقایسه فنی و اقتصادی از کل هزینه تمام شده تأسیسات جمع آوری فاضلاب با استفاده از این لوله‌ها انجام گرفته است.

لوله‌های سفالی:

استفاده از لوله‌های رسی دارای یک تاریخ پنج هزار ساله است. البته تغییرات مهمی در روش تولید و همچنین نوع رس بکار رفته، بوجود آمده است که این تغییرات به نوبه خود بر ویژگی‌های لوله تولید شده تأثیر می‌گذارد. در گذشته سطح لولة رسی را با لعاب می‌پوشاندند ولی امروزه لوله‌های مدرن اغلب بدون لعاب هستند. لوله‌های سفالی در مقایسه با دیگر لوله‌های فاضلابی از خصوصیات منحصر به فردی از لحاظ فنی و هیدرولیکی برخوردارند و یکی از بهترین لوله‌ها برای هدایت فاضلاب شناخته شده‌اند. ساختن آنها بدین صورت انجام می‌گیرد که مانند ظرف‌های سفالی، گل بدست آمده از خاک رس را توسط دستگاه‌های اکسترودر به شکل لوله مورد نظر در‌ می‌آورده و در کوره‌هایی حرارت می‌دهند. ذرات و جسم یکپارچه سنگ مانندی بوجود می‌آید. مقاومت فوق‌العادة این لوله‌ها در برابر مواد و اسیدهای خورنده فاضلاب، نفوذپذیری پایین این لوله‌ها در برابر آب، سطح صاف با ضریب زبری بسیار کم حتی کمتر از لوله‌های پلاستیکی، مقاومت استاتیکی خوب، سازگار بودن با محیط زیست و ارزان و در دسترس بودن مواد اولیة آن یعنی خاک رس را می‌توان از مزایای ویژة این نوع لوله‌ها برشمرد. یکی از عیوب این لوله‌ها، شکنندگی و سنگینی آنها در ترابری می‌باشد که از این حیث در ردة لوله‌های بتنی و آزبست قرار می‌گیرد. در گذشته آسیب‌پذیری آنها در هنگام زلزله دیگر ضعف این لوله‌ها محسوب می‌شد که امروزه با استفاده از اتصالی‌های(Coupling) لاستیکی برای اقطار پایین توانسته‌اند حالتی منعطف را در طول این لوله‌ها ایجاد نمایند. اتصالی‌های منعطف برای اقطار بالا توانسته‌اند این مشکل را رفع نمایند. در اقطار بالا، پیوند این لوله‌ها معمولاً به صورت نری و مادگی و با کمک حلقه‌های لاستیکی انجام می‌گیرد که این نوع اتصالات نیز از نظر قابلیت انعطاف‌پذیری، شبکه را در برابر نیروهای جانبی محافظت می‌نماید. چنانچه نمونه‌ای از این لوله‌ها که در شبکه فاضلاب شهر تاکاساگو ایالت کوبه ژاپن بکار گرفته شده بود، پس از زلزلة 5/6 ریشتری سال 1995، هیچگونه شکست یا نشت پس از زلزله در آن گزارش نشد. در ایران علیرغم وجود منابع اصلی مواد اولیة آن یعنی خاک رس مناسب و هزینة بسیار پایین تهیه مواد اولیه بر خلاف دیگر لوله‌ها، به دلیل عدم تکنولوژی تولید در داخل کشور، نیاز به واردات آن از کشورهای دیگر بوده و به همین دلیل قیمت تمام شدة آن در مقایسه با دیگر لوله‌های تولید شده در داخل، بیشتر می‌باشد و این امر استفاده از آنرا به لحاظ اقتصادی با تمام مزایای فنی ذکر شده، توجیه ناپذیر می‌کند. لذا لازم است مسئولان امر در جهت وارد کردن تکنولوژی و بومی کردن تولید آن و توجهات ویژه‌ای نمایند.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

خوردگی میکروبیولوژی و نحوه کنترل آن

مقدمه

میکروارگانیزمها در همه جای طبیعت یافت می شوند. آنها در هوا، آب و خاک پراکنده اند و نقش مهم و حیاتی در تندرستی انسانها و جانوران دارند. بسیاری از میکروارگانیزمها سودمند هستند، در حالی که برخی دیگر بیماری زا می باشند.

فعالیت و زندگی میکروبی بر فرآیند بسیاری از صنایع موثر می باشند. برای مثال، باکتری زوگلوئل در لجن فعال شده و در تصفیه خانه های پساب، سودرسانند. آنها لجن (لرد) پلی ساکاریدها را می سازند که به دیگر باکتریها یاری گوارش مواد آلی را می دهد وگرنه این مواد آلی وارد جریان آب دریافت کننده پساب شده و باعث آلودگی می گردند. برعکس، میکروارگانیزمهایی هستند که در آب دستگاه خنک کن وجود دارند که می توانند اثرات بدی بر بازده بهره برداری از طریق خوردگی و رسوبدهی ایجاد نمایند. در این بخش مشکلات ناشی از میکروارگانیزمها در مورد خوردگی آهن مورد بحث قرار خواهند گرفت. و از آنجا که آب برجهای خنک کن شرایط مناسبی برای رشد این موجودات می باشند دردسرها و اشکالات ناشی از آنها و روشهای به کار رفته جهت کنترل آنها نیز بیان خواهد شد.

میکروارگانیزمهای آب خنک کن

میکروارگانیزمها از دو راه وارد دستگاه خنک کن می شوند. آنها یا از طریق آبرسانی (آب ورودی) به برج و یا از طریق هوائی که از میان برج خنک کن می گذرد وارد سیستم می شوند.

جلبکها، باکتریها و قارچها سه میکروارگانیزم مهم می باشند که در آب برجهای خنک کن یافت می شوند. اطلاعات کلی درباره این میکروارگانیزمها و خصوصیات هریک از آنها و اثرات نامطلوب آنها در دستگاه های خنک کن را به شرح زیر به آگاهی می رسانیم:

جلبکها

برای رشد جلبک سه نیاز اصلی وجود دارد: هوا، آب و آفتاب. حذف هر کدام از این سه نیاز مانع رشد جلبک می شوند. سکوی پخش و دیواره های جانبی برج خنک کن هر سه نیاز را دارا بوده و محیط مناسبی برای رشد فراهم می سازد. جدول 1 برخی از دسته های کلی جلبک های یافت شده در برج خنک کن، دما و PH لازم برای رشد آنها را نشان می دهد. جلبکها اکسیژن ساز هستند که می توانند واکنش خوردگی را غیرقطبی نموده و خوردگی دستگاه را تسریع نمایند. جلبکهای سبز- آبی مانند نوستوک و آنابااِنا قادرند ازت هوا را استخراج نموده و به ترکیبات دیگر تبدیل نمایند. ضمناً تثبیت ازت توسط جلبکها سبب تجزیه سریع بازدارنده های پایه نیتریت می شود. دیاتومه ها سبب انباشتگی سیلیس شناخته شده اند، زیرا دیواره یاخته آغشته به سیلیس پلیمری شده، اُپالین است (اُپالین سنگی نرمتر و سبکتر از دُرکوهی می باشد.).

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

سیستم های بالابری در چاه

مقدمه

بالابر به همراه متعلقات آن، یکی از اجزای بسیار مهم و بسیار گران یک معدن زیرزمینی است. در ضمن چون چاه پیچیده ترین بخش در کل تسهیلات و تاسیسات معدن است، از جنبه فنی و اقتصادی درست نیست که با مطالعه اندک و مستقل از سایر تسهیلات و تأسیسات ساخته شود (مگر برای راه اندازه اولیه) و بایستی با قابلیت اعتماد نزدیک به صد در صد اجرا شود. هزینه اجرایی چاه ممکن است 5 تا 10 درصد کل بودجه آماده سازی را به خود اختصاص دهد. واضح است که در طراحی دستگاه بالابر به قضاوتهای مهندسی نیاز می باشد.

اجزای سیستم بالابر

سیستم بالابر شامل کلیه قسمت هایی از تأسیسات و تسهیلات معدن است که برای بالابردن کانسنگ، زغال سنگ، سنگ یا باطله و یا بالا وپایین بردن افراد و وسایل در معدن ضروری هستند. این سیستم بخشی از تأسیسات و تسهیلات معدن را شامل می شود. این اجزا بر مبنای موقعیتشان به شرح زیر دسته بندی می شوند:

1-   قسمت های سطحی

الف- اتاقک بالابر (نصب شده روی دکل یا روی زمین)

(1)   چرخ طناب خور یا طبلک بالابر (حرکت را به کابل منتقل می کند)

(2)   تجهیزات مکانیکی و برق بالابر (راه انداز اولیه، ترمز، کلاچ، کنترلها)

(3)   کابلهای بالابر (رشته سیمهای فولادی که به نحو خاصی تنیده شده یا کنار هم قرار گرفته اند)

ب- دکل (برج یا اسکلت فلزی یا بتن مسلح)

    (1) قرقره های هرزگرد

    (2) بونکرهای ذخیره مواد (مواد معدنی و باطله)

    (3) سازو کار تخلیه اسکیپ (برگردان یا تخلیه از کف)

2- قسمت های داخل چاه

الف- اسکیپها (حمل و نقل مواد خرد شده)

ب- قفسها، آسانسورها (پرسنل، مواد و وسایل)

ج- هادیهای چاه (ریلهایی برای کنترل لنگر قفسها و اسکیپها)

3- قسمت های زیرزمین

الف- بونکر ذخیره و انبار مواد

ب- سنگ شکن (در صورتی که برای بالابری کاهش ابعاد ضرورت داشته باشد)

ج- دهانه یا انبارة بارگیری

د- تسهیلات انتقال وسایل و افراد

با کمی اصلاح و تغییر، همین جانمایی برای چاه مایلی که از سیستم بالابری استفاده می کند نیز مناسب است (معدنی که با تونل مایل یا رمپ یا تونل امتدادی باز شده باشد، به دلیل عدم استفاده از سیستم بالابری جانمایی متفاوتی نسبت به این شکل خواهد داشت).

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

زاگرس، سرچشمه کارون، بلندترین و پرآب‌ترین رود کشور است. 3 تونل کوهرنگ یک، 2 و 3 هریک سالانه 300‌میلیون مترمکعب و تونل چشمه لنگان 195‌میلیون مترمکعب از آب این رودخانه را از سرشاخه‌های آن منتقل می‌کنند. تونل‌های قم، کاشان و بهشت آباد نیز کار همانندی انجام می‌دهند.

در مغایرت با اصول 50 و 48 قانون اساسی، این برداشت‌ها، هم کاهش شدید کمیت و کیفیت آب کارون و پیامد ناسازگار آن بر تنوع گونه‌ای و کیفیت زیستگاه‌ها را درپی دارند و هم بی‌توجه به حقوق مشروع و قانونی جوامع مولد کشاورز، عشایر و نخل‌کار دشت خوزستان انجام می‌شوند.

بنابر آخرین یافته‌های باستان‌شناسی، جیرفت کهن‌ترین تمدن جهان، حتی پیش از بین‌النهرین است. بی‌گمان شهرسازی، معماری، صنعت و تجارت پیشرفته جیرفت در 5‌هزار سال پیش، بر کشاورزی آبی پیشرفته‌ای در دل ایران زمین استوار بوده است. ایرانیان نخستین مردمانی بودند که برداشت از سفره زیرزمینی را آزمودند و آوازه چرخ چاه ایرانی ریشه در همین پیشینه دارد.
گسترش دانش ایرانیان از منابع آب زیرزمینی به ابداع پایدارترین شیوه بهره‌برداری از سفره زیرزمینی یعنی قنات انجامید.30هزار سال پیش نخستین قنات‌ها در ایران ساخته شدند. قنات تا مرز نرخ پایداری از سفره آب برمی‌دارد و افت سطح آن ‌را سبب نمی‌شود.

امروزه کتاب مهمی درباره آب نوشته نمی‌شود که در آن به این شیوه همسو با توسعه پایدار پرداخته نشده باشد. گردآوری باران نیز در ایران، در بوشهر و بندر باستانی سیراف و نیز در البرز شمالی کاملا شناخته شده و از دیرباز مرسوم بود.

پیشینه سد سازی در ایران

2500 تا 3هزار سال پیش ایرانیان بند بستن بر رودخانه را نیز آزمودند. بند بهمن به طول 100 و ارتفاع 20متر روی رود موند در دوران هخامنشی، بند شادروان به‌طول 250‌متر روی کارون و نخستین سد قوسی جهان ایزدخواست در 41‌کیلومتری جنوب اصفهان در دوره ساسانی، ساخته شدند.

6 قرن پیش سد کریت طبس به ارتفاع 60 متر ساخته شد که به‌مدت 550‌سال، بلندترین سد جهان بود. اما ایرانیان با آموختن از گذشت روزگار دریافتند که در این سرزمین، که گرم‌ترین نقطه جهان را در خود دارد و مخزن‌سازی‌ به تبخیر شدید آب (تا 5 متر) می‌انجامد و نیز رسوب آوری رودها، کارآمدی سد را به چند دهه کاهش می‌دهد، سدسازی روشی ناپایدار است، بنابراین آگاهانه از آن دست برداشتند.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

نتایج یک تحقیق علمی نشان می دهد بیش از یک میلیارد نفر از ساکنان کره زمین تا سال دو هزار و پنجاه با کمبود آب مواجه خواهند شد.

به گزارش واحد مرکزی خبر به نقل از خبرگزاری فرانسه ؛ در این تحقیق که آکادمی علوم آمریکا آن را انجام داده، آمده است "در حالیکه گرم شدن کره زمین، تاثیرات افزایش شهرنشینی را سرعت می بخشد، چنانچه در شهرهای بزرگ، استفاده از منابع آب با ضرباهنگ کنونی ادامه یابد،کمبود آب، تهدیدی برای بهداشت در برخی ابرشهرها محسوب شده و خطری جدی برای جانوران و گیاهان به شمار خواهد رفت و در مجموع، چنانچه روند شهرنشینی جمعیت کره زمین با سرعت کنونی به جلو برود، تا سال دو هزار و پنجاه، حدود نهصد و نود و سه میلیون نفر از ساکنان کره زمین که در شهرها سکونت دارند، روزانه به کمتر از یکصد لیتر آب برای ادامه حیات خود دسترسی خواهند داشت و این در حالی است که امروزه، آب مورد استفاده برای استحمام یک فرد، بیش از یکصد لیتر است".

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

آمار سدهای ایران شامل 588 سد بهره‌برداری‌شده، 137 سد در دست اجرا، 546 سد در دست مطالعه و در مجموع1271 سد است.

آمار سدهای ایران شامل 588 سد بهره‌برداری‌شده، 137 سد در دست اجرا، 546 سد در دست مطالعه و در مجموع1271 سد است. یکی از اصلی‌ترین توجیهات احداث سدها، با توجه به هزینه سنگین این سازه‌های عظیم و اثرات غیرقابل بازگشت و منفی بر محیط‌زیست و انسان‌هایی که در محدوده احداث سدها ساکن هستند، پاسخگویی به نیازهای روزافزون مصارف آب کشاورزی و شرب است. آیا این مهم در کشور ما فقط از طریق احداث سد امکان‌پذیر است؟ پاسخ این سؤال منفی است. راه حل‌های جایگزینِ کم هزینه‌تر و محیط‌زیستی دیگری وجود دارد که سال‌هاست با بی‌توجهی و عدم‌برنامه‌ریزی اجرایی مواجه شده‌اند. این جایگزین‌ها کدام هستند؟

هدر رفت آب در شبکه‌های شهری انتقال آب براساس آمار سازمان ملل 50 درصد است. این امر نشان می‌دهد که با جابه‌جایی بودجه‌های بخش سدسازی به بخش بازسازی شبکه آبرسانی شهری، می‌توان دو برابر آب شرب در شرایط کنونی را تأمین کرد و در دسترس مردم قرار داد. به‌عنوان مثال مصرف روزانه آب شرب تهران در تابستان امسال 3 میلیون و 350 هزار مترمکعب بود؛ یعنی فقط در شبکه آبرسانی شهری تهران سالانه بیش از 611 میلیون مترمکعب هدر رفت آب وجود دارد. با بازسازی شبکه آبرسانی، صرفه جویی بسیار بیشتر از ظرفیت مخزن 420 میلیون مترمکعبی سد طالقان که در سال 1385 به بهره‌برداری رسید و عمدتا برای جبران کمبود آب شرب تهران احداث شده است، ایجاد می‌شود.

مصرف بهینه آب

مصرف‌کننده اصلی آب در کشور با سهم 92درصد در بهره‌برداری از آب، بخش کشاورزی است. هدر رفت آب در شبکه‌های کشاورزی حدود 70درصد است. با احتساب مصرف سالانه آب در بخش کشاورزی که حدود 86میلیارد مترمکعب تخمین زده می‌شود حتی اگر هدر رفت آب در این بخش را 50 درصد نیز ملحوظ کنیم با برنامه‌ریزی برای جلوگیری از این اتلاف می‌توان سالانه 43میلیارد مترمکعب آب استحصال کرده و دراختیار بخش کشاورزی قرار داد. این میزان تقریبا برابر با حجم ذخیره بیش از 100 سد است. به همین منظور برنامه الگوی مصرف بهینه آب کشاورزی در سال 1377 در هیأت دولت به تصویب رسید که می‌تواند به جای احداث 100 سد عملکرد داشته باشد و هنوز به اجرا گذارده نشده است.

جلوگیری از هدر رفت تولیدات کشاورزی یکی دیگر از راه‌های تأمین آب مصرفی بدون نیاز به احداث سدهاست. حداقل 15درصد از کل تولیدات کشاورزی پیش از رسیدن به بازار مصرف از میان رفته و تلف می‌شود. با احتساب آب مصرفی برای تولید این بخش از محصولات کشاورزی، هدر رفت آب در این بخش بیش از 20میلیاردمترمکعب است. جلوگیری از این هدر رفت معادل با ساخت حدود 45 سد است.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

روشهای آبرسانی
تاریخچه آبرسانی در ایران:
از زمان های دور و حتی پیش از آمدن آریایی ها به ایران ابیاری مورد توجه ساکنان این سرزمین بوده است.کهن ترین اثری که از ایران باستان در زمینه سدسازی و مهار آب های روان بجا مانده سدهای مشکایی و لاکوریان در بلوچستان میباشدکه ساختمان آن از 4000سال قبل میباشد.
ایرانیان برای برداشت آب از زیرزمین دو روش را بکار می بردند:
1-کندن چاه که با کمک دول آب را بیرون آورده واستفاده می کردند.
2-کندن قنات که با شیب کم آب را از چاه مادر به روی زمین روان می ساختند.
کهن ترین قناتی که در تاریخ از ان یاد شده است در ارمنستان است که ساخت آن به3000 سال قبل برمی گردد.
طول قنات های ایران به 2تا90 کیلومتر میرسید و مجموع درازای قنات هایی که آثار آن هنوز پابرجاست به 400هزار کیلومتر میرسند.
برای استفاده از آب های طبیعی در آبرسانی مناطق مسکونی نخستین بار در سال 1301ایجاد شبکه های لوله کشی مورد برسی قرارگرفت و قسمتی از شهرهای آبادان،مشهد و بیرجند لوله کشی شدند.
شهر تهران ابتدابوسیله 26 رشته قنات آبرسانی می شد که برای لوله کشی از سال 1303 مطالعاتی آغازگشت و تا 1329ادامه یافت.
هم اکنون تهران دارای6600کیلومتر لوله کشی اصلی میباشد که در سال 1374 حدود 42درصدآب مورد نیاز خود را از رودخانه کرج تامین می نماید.
انواع مصارف آب

مصارف آب در یک منطقه مسکونی به 3 گونه میباشد:
1-مصرف خانگی
2-مصرف صنعتی
3-مصرف همگانی

1-مصرف خانگی شامل مواردی از قبیل:آشامیدن،پخت و پز،ظرفشویی، استحمام ،لباسشویی ،کولر و...میباشد که بستگی به جمعیت محل و میانگین مصرف شبانه روزی افراد دارد.
مصرف روزانه خود بستگی به عواملی از قبیل سطح زندگی دارد و هرچه افراد از نظر مالی و بهداشت بالاتر باشند مصرف روزانه بالاتری خواهند داشت.
آمارهای سازمان آب منطقه ای تهران نشان می دهدکه میانگین مصرف سرانه مردم تهران(مصرف خانگی و صنایع و متفرقه)در سال 1355نزدیک به 200لیتردرشبانه روز بود و در بقیه شهرها و روستاها به نسبت بالا رفتن سطح زندگی مصرف سرانه افراد بالا میرود که باید مورد توجه باشد.
2-مصرف صنعتی که به 3 گروه تقسیم می شود:
الف-مصرف کارگاه های کوچک مانند نانوایی- قصابی-آرایشگاه و ...که در زیر به مقدار نیاز آبی آنها اشاره می شود:
-نانوایی-برای هر 200نفر از ساکنان محل نیاز به یک کارگر نانوا و برای هر کارگر140لیتر در روز
-قصابی-برای هر300 نفر از ساکنان محل نیاز به یک کارگر قصابی و برای هر کارگر100لیتردرروز
-آرایشگاهی-برای هر250نفر از ساکنان محل نیازبه یک آرایشگر و برای هر کارگر آن100لیتردرروز

مرجع تخصصی آب و فاضلاب