مرجع تخصصی آب و فاضلاب

در كشور ما مسئولين تدوين ضوابط و معيارهاي استفاده مجدد از پساب در حيطه وظايف سازمان حفاظت محيط زيست و با همكاري وزارت بهداشت و درمان، وزارت نيرو و سازمان مديريت و برنامه ريزي است كه در اين خصوص در سال 1378 از سوي معاونت امور محيط زيست انساني اين سازمان ضوابط و استانداردهاي زيست محيطي براي سه نوع استفاده مجدد شامل مصارف كشاورزي، تخليه به آبهاي سطحي و تخليه به چاه جاذب براساس مندرجات جدول 1-12 بيان شده است.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

استانداردهاي پساب:

كيفيت پساب خروجي از تصفيه خانه هاي فاضلاب بستگي به نوع فرايند و راندمان زدايش مواد آلاينده در واحدهاي مختلف تصفيه خانه دارد. با توجه به روش دفع نهايي پساب و يا نوع استفاده مجدد كيفيت مورد نياز پساب نيز متفاوت خواهد بود. استانداردهاي رايج ملزم نموده اند كه فاضلاب هاي شهري بايستي در حد تصفيه ثانويه مورد تصفيه قرار گرفته و كيفيت پساب آنها با شرايط ارائه شده در جدول 1-8 مطابقت داشته باشد. تصفيه ثانويه فاضلاب هاي شهري معمولا شامل ته نشيني، تصفيه بيولوژيكي و گندزدايي همراه با تاسيسات دفن لجن مي باشد. در حين فرايندهاي تصفيه ثانويه فاضلاب، غلظت معلق، مواد آلي و عوامل بيماري زا در حد قابل قبولي بايستي كاهش داده شود. در حين مراحل تصفيه ثانويه حداقل 85 درصد ميزان BOD,TSS فاضلاب را بايستي بتوان زدايش نمود.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

فرايندهاي قابل كاربرد در تصفيه فاضلاب:

براي تصفيه فاضلاب هاي شهري و صنعتي روش هاي مختلفي وجود دارد كه هر يك از اين روشها توانايي توليد پسابي با كيفيت خواسته شده را دارا مي باشد. پساب خروجي از چنين فرايندهايي را مي توان با رعايت ضوابط و معيارهاي بهداشتي به محيط تخليه نمود. مواد آلاينده موجود در  فاضلاب از طريق روش هاي فيزيكي، شيميايي و بيولوژيكي قابل زدايش هستند. اين روش ها شامل واحد عمليات فيزيكي، واحد فرايند شيميايي، و واحد فرايند بيولوژيكي مي باشد. در اكثر مواقع واحدهاي عملياتي و فرايندي به صورت تركيبي در تصفيه خانه هاي فاضلاب استفاده مي شوند. روش هاي تصفيه اي كه در آنها از نيروهاي فيزيكي براي زدايش مواد آلاينده فاضلاب استفاده مي شود به واحد عمليات فيزيكي معروف مي باشند كه نمونه هايي از آنها شامل فلوكولاسيون، ته نشيني،‌ شناورسازي، فيلتراسيون، آشغالگيري، اختلاط و انتقال گاز مي باشد.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

تعريف و اهداف تصفيه فاضلاب


تصفيه فاضلاب عبارت است از : مجموعه اقداماتي كه جهت زدايش يا كاهش مواد آلاينده موجود در فاضلاب به كار مي رود به طوري كه از پساب توليدي بتوان به طور سالم و مطمئن براي مصارف كشاورزي يا تخليه به آبهاي جاري و يا مقاصد ديگر استفاده مجدد نمود.

در مجموع اهداف تصفيه فاضلاب عبارت است از:

-حفاظت بهداشت عمومي جامعه و جلوگيري از انتشار بيماريهاي واگير.

-استفاده مجدد از فاضلاب تصفيه شده

-برطرف شدن مشكل حاد دفع فاضلاب ساكنين شهرها و روستاها  به ويژه در مناطقي كه داراي زمين هاي سنگي و غير قابل نفوذ بوده و يا اين كه داراي سطح آبهاي زيرزميني بالا مي باشند.

فاضلاب خام محتوي مواد آلاينده فيزيكي، ميكروبي و شيميايي است و در صورتي كه به صورت خام و تصفيه نشده به محيط زيست تخليه شود سبب آلودگي منابع آب، زمين هاي كشاورزي و به طور كلي محيط زيست مي شود. خطرات ناشي از آلودگي محيط زيست نيز در نهايت از طريق چرخه غذايي متوجه بهداشت و سلامتي انسان مي شود. استفاده از چاه جذبي كه روش متداول دفع فاضلاب در اكثر شهرهاست.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

ميكروارگانيسم هاي بيماري زاي موجود در فاضلاب و خطرات بهداشتي آنها:

عوامل مهم بيماري زايي كه پتانسيل وجود آنها در فاضلاب وجود دارد به 3 گروه اصلي تقسيم مي شوند:

باكتري ها، پارازيت ها (پروتوزوئرها و انگل ها) و ويروسها. در جدول 1-4 فهرست كلي عوامل بيماري زاي موجود در فاضلاب خانگي همراه با عفونت هاي ناشي از آنها ارائه شده است.

باكتري ها:

از متداول ترين باكتري هاي موجود در فاضلاب شهري گونه سالمونلاها مي باشند. اين باكتري ها سبب ايجاد بيماري در انسان و حيوانات مي شود. بيماري هايي كه توسط اين باكتريها در انسان ايجاد مي شود شامل تب روده و عفونت خون و كاستروآنتريت حاد مي باشد. شديدترين فرم سالمونلوزيس،‌تب تيفوئيد است كه توسط سالمونلاتيفي ايجاد مي شود.

گونه ديگر باكتري ها كه احتمال وجود آنها در فاضلاب كمتر است ،شيگلاها هستند كه توليد بيماري روده اي معروف به اسهال ديسانتري يا شيگلوزيس مي نمايد. شيوع بيماري شيگلوزيس در بسياري از مناطق جهان در اثر آلودگي آب چاه ها به فاضلاب اتفاق افتاده است. شيگلاها علت اصلي بروز بيماري هاي منتقله از طريق آب در مراكز تفريحي همچون رودخانه ها و درياچه ها مي باشند.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

مواد آلاينده موجود در فاضلاب:

فاضلاب ها برحسب منشا توليد محتوي مواد آلاينده متفاوتي هستند. فاضلاب هاي صنعتي نسبت به فاضلاب هاي شهري داراي تنوع آلودگي بوده به طوريكه نوع مواد آلاينده آنها بستگي به نوع كارخانه و نوع توليدات آن دارد. مشخصات بعضي از فاضلاب هاي صنعتي از نظر نوع آلودگي قابل مقايسه با فاضلابهاي شهري است. فاضلاب صنايعي كه محتوي گازها و تركيبات سمي و خورنده هستند مي تواند بر روي شبكه هاي فاضلاب و فرايندهاي تصفيه بيولوژيكي داراي اثرات مخرب و مختل كننده باشد به همين دليل انجام پيش تصفيه قبل از تخليه آنها به فاضلاب هاي شهري ضروري است . هدف از پيش تصفيه، كاهش غلظت آلودگي فاضلاب هاي صنعتي به حدي است كه پس از تخليه به فاضلابروهاي شهري داراي اثرات تخريبي بر روي شبكه هاي فاضلاب و تصفيه خانه هاي بيولوژيكي نباشد (3). در جدول 1-1 استاندارد تخليه فاضلاب هاي به صنعتي داخل فاضلابروي هاي شهري بر اساس استانداردهاي كشور ژاپن ارائه شده است.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

دستگاه ضد عفوني كننده پرتابل ازن  با استفاده از اكسيژن فعال،  بهترين جايگزين آب گرم در سيستمهاي شستشو وضدعفوني ميباشد. ويژگي اين سيستم بر آن است كه با توجه به متحرك بودن دستگاه،  قابل استفاده در هر جا مي باشد وسيله حاضر تنها با وصل شدن به برق شهر و بدون نياز به هيچ ماده مصرفي عمل ضد عفوني را انجام ميدهد و به علت اينكه هيچ باقيمانده اي بر جاي نميگذارد  نياز به كنترل توسط اپراتور نيست و تنها با داشتن اين سيستم بسياري از نقاط، سطوح، مخازن CIP، شبكه هاي آب و ..... را  ميتوان ميكروب زدايي نمود.
مزاياي استفاده از اكسيژن فعال در مقايسه آب گرم و مواد  شيميايي بشرح ذيل ميباشد:
اكسيژن فعال باعث كاهش وحذف استفاده از آب گرم، مصرف انرژي كمتر، كاهش ميزان فرسودگي تجهيزات بدليل استفاده نكردن از آب گرم وحذف مواد شيميايي زيان آور براي سلامتي در ضد عفوني مي شود.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

سپتیک تانک ساده ترین نوع تصفیه خانه تک واحدی است که تصفیه مکانیکی (ته نشینی) و تصفیه زیستی با کمک باکتریهای بی هوازی همزمان در آن انجام می گیرد .

سپتیک تانک تشکیل شده است از انبار سرپوشیده ای که از بتن آرمه ساخته شده و فاضلاب پس از ورود به انباره و بعلت کاهش سرعت جریان آن، قسمتی از مواد معلق خود را بصورت ته نشینی از دست می دهد و از سوی دیگر انبره بیرون می رود . مواد ته نشین شده بصورت لجن در کف انباره با کمک باکتریهای بی هوازی هضم میشود . از این فرایند غیرهوازی در تصفیه فاضلاب می توان بدون استفاده از تکنولوژی پیچیده و پرهزینه روشهای معمول، تصفیه فاضلاب را با هزینه بسیار کمتر و به نحو مطلوبتری به انجام رساند . در این روش در صورتیکه به فاضلاب اکسیژن نرسد، باکتریهای هوازی فعالیت رشد و نمو خود را از دست داده و در عوض باکتریهای بی هوازی فعالیت خود را شروع می کنند. کار این باکتریها براین اساس است که اکسیژن مورد نیاز خود را از تجزیه مواد آلی و معدنی موجود در فاضلاب بدست می آورندو به عبارت دیگر این باکتریها برخلاف باکتریهای هوازی، مواد نامبرده را احیاء می کنند .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب