مرجع تخصصی آب و فاضلاب

 مقدمه:

آب جزئي از محيط زيست است كه كيفيت آن تحت تاثير سلامتي محيط زيست مي باشد واز طرفي ارتقاءبهداشت محيط هم رابطه مستقيم با كميت وكيفيت آب دارد.

يك منبع آب سالم بايد بتواند ،آب سالم وبه اندازه كافي براي جامعه مورد نظر تامين كندوبراي رسيدن به اين هدف بايد مرتب تحت نظارت وكنترل مسئولين بهداشت قرار داشته باشد تا بتوان با آگاهي از وجود هر گونه آلاينده هاي احتمالي در آب اقدامات كنترلي لازم را اعمال نمود.

تامين آب سالم ومديريت صحيصح امور فاضلاب نقش اصلي در كاهش موارد ابتلاءبه بسياري از بيماريهاي عفوني مرتبط با آب دارد ومجموعه اقدامات بهسازي محيطوآبرساني بهداشتي وسالم وكافي 100 -40 درصد از موارد ابتلاءبه بيماريهاي واگيردارمرتبط با آب مي كاهد.

يك آب به ظاهر سالم وزلال ممكن است محتوي انواع ميكروارگانيزمهاي زنده بيماريزا وآلوده باشد وبه همين دليل بايد قبل از مصرف آب جهت شرب از سالم بودن آن مطمئن شويم .

تامين آب سالم وكافي در مناطق جنگي و شرايط اظطراري نيز از اهميت خاصي برخوردار بوده ودر اين راستا انتخاب صحيح منابع آب وبرنامه ريزي لازم جهت حفاظت منبع آب وشبكه توزيع وهمچنين اعمال روشهاي تصفيه آب تا حد لازم وانجام ضدعفوني آب به عنوان فرايند لازم الاجراي تصفيه آب از جمله ضروريات براي پيشگيري موثر از انتقال بيماريهاي مرتبط با آب وفراهم كردن شرايط نابودي عوامل بيماريزاي احتمالي موجود در آب ميباشند ودر واقع تامين آب باكدورت كمتر از يك واحد نفلومتري (NTU)  وكلر باقي مانده آزاد حداقل 05 0

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

در حفاری های باستان شناسی به بقایای آبگیر، مخازن آب با سرریزها و مجاری تخلیه و حتی شبكه های فاضلاب دست یافته اند، كه عمرشان به دوره قبل از هخامنشیان ، دوره قبل از ایلام و آشور (1500-600 سال قبل از میلاد) می‏رسد.       

آثاری كه در سرزمین ایران به دست آمده است، نشان می دهد كه مردم این سرزمین در حدود 7000 سال پیش دارای تمدن بسیار پیشرفته‏أی بوده اند. قسمت غربی فلات ایران تقریباً از 5000 سال پیش وارد دوران تاریخی گردید و ساكنان این سرزمین خط میخی را به وجود آوردند. آثارمكشوفه نشان می دهد كه ساكنان ایران در هزاره دوم و سوم پیش از میلاد ، مردمی صلح جو ، كشاورز و هنرمند بوده است.

به طور كلی چهار شیوه آبیاری در ایران كهن وجود داشته است. این چهار شیوه عبارتند از چاه ها و آب انبارها، قنوات – نهركشی – بندها و سدها.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

آیین نامه جلوگیری از آلودگی آب

( مصوب 18/2/1371 )

ماده‌ 1ـ عبارات‌ و اصطلاحاتی‌ که‌ در این‌ آیین‌نامه‌ به‌ کار رفته‌ دارای‌ معانی‌ زیر می‌باشد:
1ـ سازمان‌، سازمان‌ حفاظت‌ محیط ‌زیست‌.
2ـ شورایعالی‌ شورایعالی‌ حفاظت‌ محیط ‌زیست‌.
3ـ آلودگی‌ آب‌: تغییر مواد محلول‌ یا معلق‌ یا تغییر درجه‌ حرارت‌ و دیگر خواص‌ فیزیکی‌ و شیمیایی‌ و بیولوژیکی‌ آب‌ در حدی‌ که‌ آن‌ را برای‌ مصرفی‌ که‌ برای‌ آن‌ مقرر است‌ مضر یا غیرمفید سازد.
4ـ مواد آلوده‌کننده‌ آب‌ (آلوده‌کننده‌): هر نوع‌ مواد یا عوامل‌ فیزیکی‌ و شیمیایی‌ بیولوژیک‌ که‌ باعث‌ آلودگی‌ آب‌ گردیده‌ یا به‌ آلودگی‌ آن‌ بیفزاید.
5ـ منابع‌ مولد آلودگی‌ آب‌ (منابع‌ آلوده‌کننده‌): هرگونه‌ منبعی‌ که‌ فعالیت‌ یا بهره‌برداری‌ از آن‌ موجب‌ آلودگی‌ آب‌ می‌شود که‌ شامل‌ منابع‌ صنعتی‌، معدنی‌، کشاورزی‌ و دامداری‌، شهری‌ و خانگی‌، خدماتی‌ و درمانی‌ و متفرقه‌ می‌باشد.
6ـ فاضلاب‌: هر نوع‌ ماده‌ مایع‌ زائد حاصل‌ از فعالیت‌های‌ صنعتی‌ یا کشاورزی‌ و دامداری‌ یا شهری‌، بیمارستانی‌ و آزمایشگاهی‌ و خانگی‌ که‌ به‌ آب‌ یا خاک‌ تخلیه‌ گردد.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

موضوع زهکشی دارای سابقه چند هزار ساله است و طی این مدت به روش‌های مختلف مورد توجه بوده و ادوات و لوازم مختلف انجام می‌گرفته است در نهایتاً در دهه ۹۰ بررسی‌های علمی مؤسسه‌های کشاورزی جهت بهبود مزارع و ارتقاء کیفیت و بازدهی بیشتر شروع و هم‌زمان با مطالعات علمی تجهیزات و لوازم تکنولوژی مورد استفاده در پروژه‌های زهکشی نیز شکل گرفت و توانسته نیازهای مهندسی پروژه‌های زهکشی برآورده سازد.
یکی از این ابزارها لوله‌های زهکشی بود که محققان و مجریان و بهره‌برداران پروژه‌های زهکشی محصولی را می‌خواستن که طول عمر آن حداقل ۳۰ سال، قیمت ارزان، مقاومت در مقابل بار خارجی، عدم تأثیرپذیری در مقابل خورندگی‌ها و وزن سبک و قابل اجرائی سریع و آسان از فاکتورهای اصلی لوله مورد نظر بود که دهه ۹۰ این محصول دور تکامل خود را طی نمود و لوله مورد بحث از نوع پلیمری با جنس PVC گروگیت به جامعه مهندسی دست‌اندرکار پروژه‌های زهکشی معرفی گردید که مورد استقبال مجریان پروژه‌ها قرار گرفته است و اکنون به دلیل داشتن کلیه خصوصیات مورد احتیاج زهکشی زیر زمینی به‌عنوان بهترین لوله زهکشی تلقی می‌گردد.
محصول فوق طری طراحی گردیده است که در صورت عدم وجود امکانات ماشین‌آلات سنگین مانند ترینجر با حداقل نیروی انسانی قابل اجرا می‌باشد. یکی از مسائل مهم در اجرای لوله زهکشی زیرزمینی فیلتر کردن لوله زهکش جهت جلوگیری از مسدود شدن سوراخ‌های زهکش است که این موضوع تا چند سال پیش در سرتاسر دنیا و در پروژه‌های بزرگ زهکشی‌های انجام شده در آمریکا، کانادا و اروپا با استفاده از شن دانه‌بندی شده انجام می‌پذیرفته است.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

Springs   sanitation

 حفاظت چشمه ها از آلودگي از اهميت بالائي برخوردار است و استفاده از اتاقكها براي اين منظور يكي از روشهاي مناسب مي باشد.

البته ساختن چنين سازه اي با توجه به مدت زماني كه طول مي كشد و هزينه آن در بيشتر موارد ممكن است واقعا" ضروري نباشد.

استفاده از اتاقك در بهسازي چشمه ها زماني مفيد است كه :

1-  از آن به عنـوان يك حوض ته نشيني ساده براي جدا كردن ذرات شن استفاده شود.

2- استفاده از آن به عنوان مخزن ذخيره براي چشمه هايي كه در آنها ماكزيمم مصرف و نياز جامعه بيشتر از جريان آب چشمه ها باشد .

3- روشي براي حفاظت آب چشمه ها از آلودگي باشد .

4- روشي براي جمع آوري آب چشمه از طريق يك مسير مناسب و آسان از لايه هاي آبهاي زيرزميني به داخل يك مسير انحرافي است .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

   مطلب زیر توسط دفتر بهبود روشهای بهره برداری آب در معاونت نظارت بر بهره برداری شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور تهیه شده و به عنوان  دستور العمل بهره برداری ، به  واحد های اجرایی ابلاغ شده است و اطلاعات کاملی درباره طراحی و وظایف بخش P.M به دست می دهد .
  با توجه به اینکه در تمام شرکت های بهره بردار مثل ادارات آب و فاضلاب بخشی با عنوان P.M وجود دارد ، مطالعه این مقاله می تواند برای کسانی که تمایل دارند با وظایف واحدهای مختلف یک اداره آب و فاضلاب آشنا شوند ، مفید باشد .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

Accuracy   صحت - درستی 
Annual  peak  flood   دبی اوج سالانه  
Annual  variation   نوسانات سالانه 
Antecedent  precipitation   پیش بارش – بارش قبلی 
Area   مساحت 
Area Ratio   نسبت مساحت 
Arithmetic mean   میانگین حسابی 
Asymmetrical distribution   توزیع نامتقارن 
Automatic Delineation of Watershed   استخراج اتوماتیك حوزه آبخیز 
Average   متوسط  
Average velocity   سرعت متوسط  
Backwater   برگشت آب  
Base flow   آب پایه  
Basic data    داده های پایه 
Bias   اریب  
Bifurcation   انشعاب ( ابراهه ها ) 
Bifurcation ratio   نسبت انشعاب  
Buffer   بافر 
Catchment   حوزه آبخیز 
Catchment geomorphology   ژئومورفولوژی حوزه آبخیز 
Catchment hydrology   هیدرولوژی حوزه آبخیز 
Center  tendency   تمایل به مركز 
Channel   precipitation   كیال بارش (بارش مستقیم روی رود ) 
Channel  Routing   روند سیل در رودخانه 
Channel  storage   ذخیره آبراهه  
Coefficient of variation   ضریب تغیرات  
Comactness  coefficient   ضریب فشردگی 
Compound hydrograph   هیدروگراف مركب  
Convolution integral   انتگرال پیچشی 
Coordinate system   سیستم مختصات 
Correlation   همبستگی  
Correlation coefficient    ضریب همبستگی  
Critical velocity   سرعت بحرانی  
Cross section   برش ارضی- مقطع ارضی

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

چاه
دو نوع چاه داریم ، عمیق و نیمه عمیق
چاه نیمه عمیق
چاهی است که معمولاٌ با دست آنرا حفر می کنند و مقنی ها در احداث این نوع چاهها از تجربیات زیادی برخوردارند . در مواردی که میزان نیاز به آب اینگونه چاهها بسیار محدود و سطح آب زیرزمینی در نزدیکی سطح زمین قرار دارد از دلو و طناب برای آبکشی استفاده می شده است . اخیراٌ همین چاههای نیمه عمیق را بصورت دهانه گشاد حفاری کرده و سپس آنرا با استفاده از کول های سیمانی یا بتنی ، لوله گذاری نموده و با استفاده از پمپ و موتور ،‌آبکشی می نمایند .
چاه عمیق
چاه عمیق را با دستگاه حفاری حفر می کنند و پس از اتمام حفاری آنرا لوله گذاری می کنند و سپس برای آبکشی از آنها از تجهیزات موتور و پمپ استفاده می کنند .
در زمانی که برداشت آب زیرزمینی بیش از ورود آب نفوذی به مخزن باشد ، رو به کاهش می گذارد و بمرور سطح آب زیرزمینی عمیق تر میشود .
سیستم آبخوان
سفره آب زیرزمینی هم به مانند یک سیستم عمل می کند ، یک تعدادی ورودی دارد و تعدادی هم بعنوان فاکتورهای خروجی آن عمل می کند .
هرگاه میزان ورودی های این سیستم کمتر از میزان خروجی های آن شود ، معادله سیستم به هم خورده و دچار مشکل می شود .
هر گاه میزان ورودی ها بیشتر از میزان خروجی ها گردد نیز مشکل به شکل دیگری بروز می کند . بنابراین بحث تعادل در سیستم آبخوان ، بسیار حائز اهمیت است و هرگونه اخلال در آن موجب دردسر ساکنان و بهره برداران و سازمان های مسئول میشود .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب