مرجع تخصصی آب و فاضلاب

نكاتی چند در اجرای پل های بتن مسلح    
در سال های اخیر شناخت از رفتار سازه ها و برآورد نیروهای وارد بر آنها به خصوص در هنگام زلزله از پیشرفت قابل ملاحظه ای برخوردار بوده . جامعه مهندسی كشور ما نیز در بخش مشاوره (طراحی سازه ها) از این خوان دانش به مدد حضور آیین نامه های طراحی به روز و ابزارهای قدرتمند نرم افزاری وارداتی، بهره مند شده است.

این موضوع در مراحل اول و دوم مطالعات طراحی به خوبی رخنمون داشته اما در اجرا متاسفانه فاصله قابل توجهی میان دانش نیروهای بخش طراحی با دانش نیروهای فنی دستگاه های نظارتی و پیمانكاران به وجود آمده كه خود عامل مهمی در برآورده نشدن كیفیت مناسب در هنگام اجرای سازه ها شده است.

البته این نكته نیز دور از ذهن نماند كه گاهی اوقات نیز فاصله مذكور به طور معكوس و به دلیل عدم آگاهی بخش طراحی از روش ها و ظرفیت های موجود در صنعت ساخت و ساز به طرح هایی با قابلیت های اجرایی پایین ختم گردیده است. مقاله حاضر به چند نكته از هر دو حیطه مورد اشاره در ارتباط با طراحی و اجرای پل های بتن مسلح می پردازد.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

مراحل مختلف خدمات مهندسي طرح هاي شبكه جمع آوري فاضلاب :
-فاز صفر ( مرحله شناسائي )
-فاز يك ( مرحله توجيهي )
-فاز دو ( مرحله تشريحي )
-فاز سه ( مرحله اجرايي )
-فاز مرحله بهره برداري و نگهداري از سيستم
الف ) مطالعات فاز صفر :
براي شروع مطالعات از فاز صفر استفاده مي كنيم . اين مرحله يك مرحله شناسائي است و در حقيقت يك بررسي كلي در جمع آوري اطلاعات و حدود و نيازهاي طرح در اين مرحله مشخص مي شود .
در اين مرحله خلاصه گزارش چند صفحه اي شامل خلاصه اي راجع به تعداد جمعيت ، ميزان آب مصرفي ، مساحت عمليات و برآورد در مورد كل هزينه در فاز يك تهيه مي گردد .
هزينه ها براساس سرانه حساب مي شوند و هرچه جمعيت بيشتر باشد هزينه كمتر خواهد بود .
يعني در جمعيت هاي كوچكتر هزينه به مراتب بيشتر است . در حال حاضر براي جمعيت هاي بالاي 8 هزار نفر هزينه سرانه هشت هزار تومان مي باشد ( سال 1373 )
گزارش تهيه شده در اين مرحله بايستي قادر باشد به سوالات زير پاسخ دهد :
-آيا ادامه مطالعات در مرحله بعدي قابل توجيه است ؟
-چه نوع مطالعات اضافي مورد نياز است ؟
-برآورد هزينه ، ظرفيت و بازده تقريبي طرح چقدر است ؟
ب ) مطالعات فاز يك :
مطالعات فاز يك ، يك سري مطالعات مقدماتي است ، يك بررسي همه جانبه است و فاقد جزئيات اجرائي است . مرحله اي است كه با بررسي جزئيات كافي امكان يا عدم اجراي گزينه هاي طرح اجرائي مورد بررسي قرار گرفته و در صورت تاييد ، گزينه برتر انتخاب مي گردد . توجيه بهداشتي ، فرهنگي نيز لازم است صورت گيرد .
مطالبي كه در يك گزارش مرحله توجيهي مد نظر قرار مي گيرد عبارتست از : هدف طرح ، جمع آوري كليه اطلاعات و آمارهاي موجود و تكميل آن ها ، توصيف و تحليل داده هاي موجود ، انجام مطالعات و آزمايش هاي لازم براي تعيين مشخصات لازم براي طراحي ، تهيه نقشه ، برآورد كلي ابعاد و حجم كار و هزينه براي روش هاي مختلف جمع آوري ، تامين هزينه اجرائي كار ، قابليت اجرائي هر گزينه ، اثرات زيست محيطي ناشي از اجرا و بهره برداري طرح .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

جانمايي سيستم Layout of the system
جانمايي آزمايشي مسير فاضلاب بوسيله ترسيم در امتداد خيابان ها انجام مي پذيرد . جهت جريان كه به طرف پائين شيب زمين است با فلش نشان داده مي شود . جانمايي چندين بار تكرار ميگردد تا بالاخره نتيجه آن طرح فاضلاب اصلي خواهد بود كه در پائين ترين نقطه محل همراه با لوله هاي كوچكتر و شاه لوله هاي فرعي كه به دورترين ناحيه منشعب مي شوند قرار داده مي شود . فاضلاب ها زهكش طبيعي سطح را به همان تنگاتنگي كه جانمايي خيابان ها اجازه مي دهد دنبال مي كنند . آبريزها با پمپ يا ساخت سيستم هاي فاضلاب جداگانه به نقاط ديگر زهكشي مي شوند . در زمين هاي مسطح يك مكان مركزي انتخاي مي شود كه تمام خطوط براي پمپ زني به لوله اصلي ثقلي يا به تصفيه خانه خواهند ريخت .
معمولا لوله هاي گاز ، آب و فاضلاب در داخل محدوده متعلق به خيابان قرار مي گيرند كه ضروري است لوله هاي آب از فاضلاب كاملا جدا باشند . در خيابان هاي بسيار عريض ممكن است فاضلاب ها به منظور كاهش طول اتصالات درهر ضلع خيابان قرار گيرند .
جانمايي عمودي حكم مي كن كه حداقل پوشش و خاكبرداري در نظر گرفته شود كه اصولا به شيب زمين ، جلوگيري از يخ زدگي ، بار ترافيك و اندازه لوله ها بستگي دارد .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

تونل كني Tunneling
هر جا كه عمق خاكبرداري ها از 8 متر تجاوز نمايد ، هزينه تونل كني در مقايسه با اجراي معمولي بايد بررسي گردد . هر گاه تونل كني به صلاح باشد ، روش به كار رفته بستگي به نوع خاك خواهد داشت . در سنگ دج ، نيازي به شمع زني يا مهاربندي نيست ، خاكبرداري وسيله انفجار صورت مي پذيرد . سنگ هاي درزدار ممكن استنياز به مهاربندي داشته باشد .
تونل هاي سنگي بايد تهويه شوند تا گاز ، دود و گرد و خاك حاصل از مواد منفجره براي حفاري خارج گردند . هر جا كه احتمال ريزش و فرو ريختن قوس تونل وجود دارد ، مهاربندي لازم است .
در كارهاي اجرايي تونل كني موضوع ايمني بسيار مهم است ، هر جا مهاربندي يا چوب بست بيشتري لازم است بايد براي جلوگيري ازخطر ريزش با دقت مهاربندي انجام پذيرد . در مصالح نرم تخته هاي حائل در داخل خاك يا مصالح نرم كوبيده مي شود و پس از اتمام كار بيرون آورده مي شوند . در تونل هاي طولاني مصالح بر روي ماشين هاي خط آهن كوچك به داخل و خارج تونل حمل مي گردند .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

طراحي شبكه فاضلاب سطحي Design of storm sewer system
اولين گام در طراحي سيستم فاضلاب بارندگي قرار دادن آزمايشي خطوط فاضلاب است .
مسيرهاي فاضلاب در خيابان ها طبق شيب هاي طبيعي زمين امتداد مي يابند . چون اتصالات منازل ضرورتي ندارند ، لازم نيست كه فاضلاب ها ، مجاور قطعات زمين باشند و در نتيجه مسيرهاي كوتاهتري را نسبت به فاضله هاي بهداشتي ( خانگي ) طي خواهند نموده سپس بخش هاي فرعي ( تقسيم بندي جزء ) زهكشي به هر خط فاضلاب ترسيم مي گردد . بخش هاي فرعي عبارتست از تقسيم منطقه طرح فاضلاب به مساحت هاي كوچكتر . خطوط تراز طبيعي زمين روي نقشه ترسيم مي شوند و بايد در نظر گرفت كه آب پشت بام ها و قسمت هاي جلوي ساختمان ها به طرف خيابان تخليه مي شوند . به علاوه گوشه و اطراف ساختمان ها طوري شيب بندي خواهند گرديد كه قسمتي از آب به جلوي ساختمان و قسمتي به خيابان هاي اطراف هدايت شوند . مساحت بخش هاي فرعي زهكشي محاسبه و روي نقشه نوشته مي شود . در طراحي ، موقعيت تمام سازه هاي زيرزميني موجود شامل فاضلاب ها ، آبروها ، گاز ، برق ، تلفن و غيره بايد مشخص گردد و از تداخل با تجهيزات زيرزميني ديگر اجتناب نمود .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

طراحي شبكه فاضلاب بهداشتي Design of a sanitary system
خلاصه جزئيات مهم طراحي
1-تهیه نقشه منطقه كه طراحي فاضلاب انجام خواهد شد اساسي است .
2-مسير آزمايشي براي لوله هاي فاضلاب با ترسيم معين مي گردد . ممكن است مسير آزمايشي لوله ها چندين بار تغيير يابد تا اين كه بهترين مسير از لحاظ خاكبرداري و عدم تداخل با لوله هاي گاز ، آب ، كابل هاي برق و تلفن و اتصالات لازم به ساختمان ها تعيين گردد .
3-لوله ها در جهت شيب سطح زمين براي انتقال آب قرار مي گيرند .
4-در طراحي فاضلاب بهداشتي محاسبه جمعيت در آينده ضروري است .
5-عمق فاضلاب هاي بهداشتي بايد كافي باشد تا تمام لوله هاي منازل به سيستم فاضلاب وصل و به طور ثقلي جريان داشته باشند . معمولا حدود 2 تا 3 متر عمق پائين سطح زمين كافي است .
6-در هيچ حالتي فاضلاب بهداشتي نبايد بالاي لوله آب قرار گيرد .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

رزینهای مصرفی در صنعت آب به دو گروه رزین‌های کاتیونی قوی و رزین‌های آنیونی قوی تقسیم می‌شوند. رزین‌ها برای خارج ساختن یون‌های کلسیم و منیزیم و آنیون‌های سولفات و کلرید موجود در اب و همچنین تهیه آب‌های بی‌یون برای راکتورهای اتمی به کار برده می‌شود. رزین‌های کاتیونی اغلب به صورت کوپلیمرهای تصادفی دی ونیل بنزن - استیرن در حضور پلی وینیل الکل هستند.

رزین‌های مصرفی به صورت ذرات کوچک جامد به اندازه‌های متفاوت در مخازن ویژه‌ای سبک انجام گیرد. در برخی از موارد برای حذف یون‌های سرب، جیوه و سایر یون‌های رایدواکتیو نیز از زرین‌های مبادله کننده یونی استفاده می‌گردد. رزین‌های تصفیه یونی از نوع کوپلیمرهای استیرن - دی ونیل بنزن در حضورپلی وینیل کلرید تشکیل می‌شوند؛ بدین ترتیب که بر روی مخلوط مونومر‌ها، پلی وینیل کلرید را افزوده، در غیاب نور و در حال به هم زدن یکنواخت، واکنش را به مدت ۳ ساعت انجام می‌دهند. سپس کوپلیمر حاصل را به وسیله دی اتیل ا‌تر استخراج کرده و خشک می‌نمایند.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب